Wentylacja w domu

Każdy budynek, w którym przebywają ludzie, należy wyposażyć w sprawny system wentylacji. Do czego służy taka instalacja, co na jej temat mówią przepisy i z jakich elementów się składa? Czy w domu lepiej sprawdzi się wentylacja mechaniczna, czy grawitacyjna? Prezentujemy podstawowe informacje, jak zrobić wentylację budynku mieszkalnym.

Wentylacja w domu i jej rola

System wentylacji w domu ma jedno zadanie - zapewnić ciągłą wymianę powietrza we wnętrzach. Dlaczego jest to tak istotne? Chodzi o bezpieczeństwo i komfort osób przebywających w budynku. Brak doprowadzenia świeżego i odprowadzenia zużytego powietrza z pomieszczeń powoduje, że jego jakość szybko spada - zmniejsza się ilość tlenu, a wzrasta stężenie dwutlenku węgla. W takich warunkach trudno się oddycha, obniża się samopoczucie, pojawiają się bóle głowy, zmęczenie i trudności ze spaniem. Poważne konsekwencje zdrowotne braku lub nieprawidłowo działającego systemu wentylacji to m.in. choroby układu oddechowego, alergie i zmiany skórne.

Brak wentylacji w mieszkaniu

Gdy budynek mieszkalny nie jest wyposażony w sprawny system wentylacji, negatywne konsekwencje odczuje nie tylko nasz organizm. Wentylacja usuwa nadmiar wilgoci z pomieszczeń. Dzięki temu możemy uniknąć rozwijania się grzybów i pleśni, skraplania się pary wodnej na oknach, niszczenia ścian i wyposażenia budynku oraz problemów z utrzymaniem komfortowej temperatury we wnętrzach. Kolejną funkcją wentylacji jest usuwanie nieprzyjemnych zapachów (np. dymu papierosowego lub odoru kanalizacji) i oczyszczanie powietrza z niebezpiecznych substancji, takich jak np. tlenek węgla.

Wentylacja domu a przepisy

Każdy dom musi być wyposażony w system wentylacyjny - wymagają tego przepisy prawa. Zasady budowy takiej instalacji opisują też normy budowlane. Zgodnie z nimi istnieje wymóg doprowadzania świeżego powietrza do wnętrza w budynku, a także usuwania jego zużytych mas z takich pomieszczeń, jak kuchnie i łazienki. Przepisy wskazują przy tym minimalne ilości zużytego powietrza, które system wentylacji musi być w stanie odprowadzić z pomieszczeń określonego typu (np. z kuchni z kuchenką gazową - 70 m3/h, z kuchni z kuchenką elektryczną i łazienki - 50 m3/h). Inne przepisy techniczne, które powinna spełniać prawidłowa wentylacja w domu, precyzują m.in. zasady budowy kominów, dopuszczalne przekroje kanałów oraz miejsca, w których należy lokalizować kratki wentylacyjne.

Wentylacja grawitacyjna a mechaniczna

W budynkach mieszkalnych stosuje się zasadniczo jeden z dwóch typów wentylacji - grawitacyjną lub mechaniczną. Można też zdecydować się na system hybrydowy. Wentylacja grawitacyjna jest najprostszym rozwiązaniem. Wykorzystuje zjawisko konwekcji: różnica temperatur, gęstości i ciśnienia powoduje unoszenia się ogrzanego wewnątrz budynku powietrza w górę, podczas gdy jego miejsce naturalnie zajmuje chłodne powietrze z zewnątrz. Wentylacja mechaniczna to system bardziej skomplikowany - obieg powietrza w budynku jest w tym przypadku wymuszony przez elektryczny wentylator.

Wentylacja grawitacyjna nie wymaga stosowania żadnych mechanicznych urządzeń. Jest tańsza w budowie i eksploatacji, ale mniej wydajna od systemów mechanicznych. Jej efektywność zależy w dużej mierze od warunków atmosferycznych - latem działa słabo lub w ogóle, a zimą nie jest w stanie zapobiec stratom ciepła. Wentylacja mechaniczna wymaga większych nakładów inwestycyjnych i generuje koszty związane z koniecznością dostarczenia energii elektrycznej oraz z serwisowaniem. Pozwala jednak precyzyjnie kontrolować wymianę powietrza w domu i to niezależnie od warunków zewnętrznych. Taki system zapewnia też filtrowanie powietrza. Ponadto umożliwia montaż rekuperatora i gruntowego wymiennika ciepła, dzięki którym zimą ograniczamy straty ciepła, a latem możemy chłodzić wnętrze.

Jak zrobić wentylację w domu?

Niezbędnym elementem każdego systemu wentylacyjnego są kanały, którymi wędruje powietrze, nawiewniki, za pomocą których jest ono dostarczane do pomieszczeń, a także otwory wylotowe. Do tego dochodzą komponenty, które odprowadzają zużyte powietrze na zewnątrz z budynku. Ich budowę lub montaż należy uwzględnić już na etapie projektu budowlanego. Powinien zająć się tym fachowiec, który uwzględni obowiązujące w tej materii przepisy i wymagania techniczne. Obliczy on między innymi wymaganą ilość powietrza, która ma być dostarczona i odprowadzona z pomieszczeń oraz określi parametry i lokalizacje poszczególnych elementów systemu. Pamiętajmy jednak, że instalacja wentylacji grawitacyjnej będzie się zasadniczo różnić od mechanicznej.

Wentylacja grawitacyjna w domu

W budynkach wyposażonych w wentylację grawitacyjną najważniejszym elementem jest komin (lub kominy). To nic innego jak pionowy kanał wentylacyjny, który transportuje zużyte powietrze poza budynek. Najczęściej są to pełne piony wentylacyjne, które biegną od piwnicy po dach - takie konstrukcje powinny być posadowione na fundamencie. Kominy wykonuje się ze specjalistycznych materiałów - najczęściej pustaków wentylacyjnych ceramicznych, silikatowych lub keramzytobetonowych. Takie przewody, wraz z doprowadzającymi do nich powietrze kratkami, należy zawsze budować przy kuchniach, łazienkach, kotłowniach i pomieszczeniach bez okien. Kominy mogą być ustawione wewnątrz domu, a także przy ścianach zewnętrznych (w takim wypadku, a także w sytuacji, gdy komin przebiega przez pomieszczenie nieogrzewane, należy go ocieplić).

W przypadku wentylacji grawitacyjnej masy świeżego powietrza powinny napływać do wnętrz przez okna - w przypadku bardzo szczelnych konstrukcji (o niskim współczynniku infiltracji powietrza) należy je wyposażyć w nawiewniki. Kolejny wymóg to zapewnienie swobodnego przepływu powietrza między pomieszczeniami - konieczne jest zatem zastosowanie specjalnych podcięć lub otworów w drzwiach wewnętrznych.

Mechaniczna wentylacja w domu bez komina

W przypadku wentylacji mechanicznej nie ma potrzeby budowy pionów wentylacyjnych. Oznacza to, że taki system może powstać także w starych gmachach, w tym domach bez kominów, w których modernizacja lub przebudowa wentylacji grawitacyjnej byłaby bardzo utrudniona. W takim systemie powietrze rozprowadzane jest za pomocą systemu kanałów nawiewnych i wywiewnych, które umieszcza się na lub w ścianach albo pod stropem. Kanały mogą być okrągłe lub prostokątne, sztywne lub giętkie oraz wykonane z różnych materiałów (np. blachy lub PVC). Należy zwrócić uwagę, by połączenia między nimi były szczelne, a cały układ został wyposażony w izolację termiczną. Zakończenie kanałów stanowią nawiewniki i wywiewniki w postaci kratek lub anemostatów umieszczonych w ścianach albo na sufitach.

Mniej lub bardziej rozbudowany system rur rozprowadzających powietrze w układzie wentylacji mechanicznej to jeszcze nie wszystko. Taką instalację należy także wyposażyć w urządzenia wprawiające powietrze w ruch, czyli wywołujące jego obieg (np. centralny wentylator). Konieczne jest również zamocowanie czerpni, która pobiera powietrze z atmosfery, a także wyrzutni, której zadaniem jest odprowadzanie jego zużytych mas poza budynek - instaluje się je w ścianie elewacji lub na dachu. Wentylację mechaniczną można też wyposażyć w rekuperator, który umożliwia odzyskanie części energii cieplnej ze zużytego powietrza odprowadzanego poza budynek.