Projekt wentylacji – co powinno się o nim wiedzieć?

Projekt wentylacji powinien być wykonywany przez fachowców z wieloletnią wiedzą. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by o zasadach i wytycznych w całym procesie dowiedzieć się nieco więcej.

Czyste i zdrowe powietrze jest nam potrzebne do prawidłowego funkcjonowania, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz pomieszczeń, w których pracujemy, odpoczywamy - po prostu żyjemy. W pomieszczeniach, w których przebywamy możliwe są dwa podstawowe systemy wentylacji: grawitacyjna i mechaniczna. Każdy projekt budynku przeznaczonego dla ludzi zawiera projekt wentylacji i jest to najczęściej projekt wentylacji grawitacyjnej. Tę typową konstrukcję tworzą pionowe kanały kominów wentylacyjnych zakończone kratkami, którymi wylatuje na zewnątrz zużyte powietrze, a w oknach zainstalowane są nawiewniki doprowadzające świeże powietrze do pomieszczeń. Skuteczność tej wentylacji jest ograniczona warunkami atmosferycznymi i w swojej wersji podstawowej nie podlega sterowaniu, czy kontroli. Modyfikując to rozwiązanie, możemy dzięki wentylacyjnym nasadom kominowym zwiększyć ciąg kominowy. Stabilizator w postaci przepustnicy za kratką wentylacyjną reguluje ten ciąg na względnie stałym poziomie, a nawietrzaki w ścianach zewnętrznych budynku sterują napływem świeżego powietrza. Jest to już jednak wentylacja hybrydowa, pośrednia między grawitacyjną, a mechaniczną.

Zasady projektowania wentylacji mechanicznej

Pierwszą i naczelną zasadą wentylacji mechanicznej jest optymalizacja nawiewu i wywiewu powietrza w budynku. Proces ten można w pełni sterować i kontrolować, dostosowując do potrzeb użytkowników. Ogólne wytyczne mówią, że w ciągu godziny należy wymienić tyle powietrza w pomieszczeniu mieszkalnym, ile wynosi jego kubatura, a minimalna ilość powietrza na jednego użytkownika tego pomieszczenia wynosi 30 m³/h. Szczególną uwagę należy poświęcić pomieszczeniom „brudnym” i dla nich minimalna wymiana wynosi:

• w łazience 50 m³/h,
• w toalecie 30 m³/h,
• w spiżarni 15 m³/h,
• w kuchni z kuchenką elektryczną 50 m³/h, a gazową 70 m³/h.

Drugą zasadą w projektowaniu wentylacji mechanicznej jest usytuowanie nawiewów w pomieszczeniach „czystych” – salonie, pokojach i sypialniach, a wywiewów w pomieszczeniach „brudnych” – łazienkach, toaletach, kuchni i spiżarni. Dodatkowo, w celu zbilansowania, nawiew i/lub wywiew montuje się w korytarzach i na klatkach schodowych. Nawiew i wywiew może być realizowany z poziomu podłogi, sufitu lub ze ściany. Umiejscowienie ich jednak w górnej strefie pomieszczeń gwarantuje lepszą cyrkulację powietrza.

Przykładowe rozmieszczenie anemostatów nawiewnych i wywiewnych przedstawia rysunek 1.

Zaleca się aby nawiewy instalować w miejscach oddalonych od drzwi i wywiewów, unikać montażu nad meblami i bezpośrednio nad miejscami  przebywania ludzi np. nad łóżkiem, kanapą i biurkiem. Natomiast wywiewy należy usytuować w pobliżu źródeł nieświeżego powietrza i nie montować bezpośrednio nad kuchenką elektryczną czy gazową.

Rysunek 1 – rozmieszczenie anemostatów w mieszkaniu, źródło: https://peflex.pl/

Trzecia zasada zakłada, że użytkownik tego systemu odczuwa komfort świeżego powietrza w pomieszczeniu, ale wentylacji tej nie widzi i nie słyszy. Oprócz anemostatów - zakończeń nawiewów i wywiewów, nie widzi kanałów, rozdzielaczy, skrzynek rozprężnych i innych elementów instalacji wentylacyjnej.

Czwarta zasada zakłada umożliwienie swobodnego przepływu powietrza pomiędzy pomieszczeniami wentylowanymi. Realizujemy to przez szczelinę lub specjalne podcięcie pod drzwiami, kratkę lub otwory w dolnej części drzwi.

Projekt wentylacji mechanicznej

Opierając się na zasadach przystępujemy do projektowania i realizacji projektu. Warto o tym pomyśleć już w fazie wyboru domu, a na pewno przed jego wybudowaniem. Wówczas najlepiej elementy instalacji można „wpisać” w bryłę budynku w sposób optymalny i najmniej kosztowny. Wybór elementów instalacji wentylacyjnej dobrze jest oprzeć o jednego producenta - dostawcę, który jednocześnie oferuje usługę projektowania. Daje to nam największą gwarancję spójności systemu i w przyszłości poprawności działania.

W tym artykule przedstawię zarys rozbudowanej instalacji wentylacyjnej z odzyskiem ciepła i GWC, opierając się o system PE-FLEX, który może jest kosztowny, ale zapewnia zachowanie optymalnych parametrów wentylacji, przy względnie prostym montażu i później daje wymierne korzyści finansowe związane z oszczędnościami na ogrzewaniu zimą i ochładzaniu powietrza latem.

Elementy systemu to:

1. Rurowy gruntowy powietrzny wymiennik ciepła (GWC), w którym dzięki energii zgromadzonej w ziemi podnosimy temperaturę powietrza zimą, a schładzamy w upalne dni lata. Zapobiega on również oszranianiu rekuperatora, kiedy temperatura powietrza na zewnątrz jest znacznie poniżej 0^oC. Składa się on z czerpni i systemu rur zakopanych np. przy ścianach fundamentowych na zewnątrz lub pomiędzy ścianami fundamentowymi budynku. Rury te trafiają do przepustnicy trójstronnej wewnątrz budynku.
2. Rekuperator to urządzenie w którym następuje ponowne ogrzanie nawiewanego powietrza zimą przez powietrze wywiewane (zużyte) z budynku. Połączony jest on dzięki wspomnianej przepustnicy trójstronnej z dwiema czerpniami GWC i ścienną. Sterownik przepustnicy ustawia ją na jedną lub drugą czerpnię, analizując  temperatury powietrza w obu czerpniach. Nawiewane powietrze z rekuperatora kierowane jest do pomieszczeń, a wywiewane z pomieszczeń kierowane jest do wyrzutni, najczęściej usytuowanej w ścianie zewnętrznej budynku.

Urządzenie usytuowane jest wewnątrz z dostępem do obsługi, eksploatacji (wymiana filtrów) i ewentualnych napraw.

1. Skrzynki rozdzielcze – rozdzielacze: nawiewny i wywiewny,  pośredniczą i rozdzielają powietrze do odpowiednich kanałów nawiewnych lub zbierają zużyte powietrze z kanałów wywiewnych, przekazując je do rekuperatora. Połączone są z jednej strony izolowanymi rurami z rekuperatorem, a z drugiej z odpowiednimi kanałami.
2. Kanały (np. rury z poliwęglanu) prowadzone są od rozdzielaczy do poszczególnych pomieszczeń i zakończone są skrzynkami rozprężnymi i anemostatami odpowiednio nawiewnymi i wywiewnymi. Wszystkie rury, kanały skrzynki rozprężne i rozdzielacze powinny być zaizolowane termicznie. Ogranicza to straty ciepła i daje realne oszczędności przy ogrzewaniu domu.

Czy projekt wentylacji można zrobić samodzielnie?

Czy można to zrobić samodzielnie? Jak już wspomnieliśmy prace projektowe powierzamy firmie, która specjalizuje się w danym systemie. Rozprowadzenie rur GWC, kanałów, montaż czerpni, rozdzielaczy i skrzynek rozprężnych z anemostatami wraz z izolacją, można zrobić samodzielnie, pod warunkiem ścisłego trzymania się projektu. Natomiast montaż rekuperatora wraz z czujnikami temperatury i sterownikami oraz zgranie całego systemu, ponownie powierzamy wyspecjalizowanej w danym systemie firmie instalatorskiej.