Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej - wymagania

Każdy budynek dla prawidłowego funkcjonowania wymaga odpowiedniej wentylacji. W zależności od przeznaczenia budynku i znajdujących się w nim pomieszczeń, zmieniają się minimalne wartości powietrza wentylacyjnego dla zapewnienia odpowiednich warunków higienicznych. W przypadku najbardziej popularnego budownictwa mieszkaniowego, niezbędne jest usunięcie zanieczyszczonego powietrza z pomieszczeń kuchni, łazienki oraz pomieszczeń pozbawionych okien, oraz dostarczenie świeżego powietrza do salonu, sypialni czy gabinetu.

Obecnie coraz bardziej popularna staje się pozwalająca na precyzyjne sterowanie wentylacja mechaniczna, jednak od wieków niezmiennie podstawowym sposobem na wymianę zużytego powietrza jest wentylacja grawitacyjna.

Do czego potrzebna jest wentylacja grawitacyjna?

O tym czym jest wentylacja grawitacyjna można przeczytać w osobnym artykule. Opisując ją w skrócie można napisać, że polega na usunięciu zanieczyszczonego powietrza w sposób naturalny. Zjawisko występuje wówczas, gdy między powietrzem wewnątrz budynku, a powietrzem zewnętrznym występuje różnica ciśnień, która ściśle związana jest z różnicą temperatur. Znajdujące się w budynku powietrze ogrzewa się, przez co zmniejsza się jego gęstość -  powietrze unosi się do góry. Im większa różnica temperatur, tym lepsza jest sprawność wentylacji grawitacyjnej, dlatego najlepsze efekty osiąga w okresach zimy i jesieni. W okresie letnim, mogą wystąpić okresy bardzo słabego działania wentylacji grawitacyjnej.

Dla prawidłowego działania układu, należy zapewnić otwory nawiewne o odpowiednim przepływie powietrza w przegrodach budynku (np. nawiewniki pod oknami, nawiewniki okienne, infiltracja przez okna), oraz otwory wywiewne w górnej części pomieszczeń (kuchnia, łazienka, pomieszczenia bez okien, osobne toalety), wpięte do kominów wentylacyjnych. Gdy nasza wentylacja grawitacyjna nie działa prawidłowo (np. wieje z kratki wentylacyjnej), powinniśmy czym prędzej zainteresować się problemem. Może to bowiem prowadzić do wielu nieprzyjemnych sytuacji, począwszy od strat ciepła przez wentylację, przez nieodpowiedni poziom wilgotności w pomieszczeniach, który może skutkować rozwojem pleśni i grzybów na ścianach, co będzie miało negatywny wpływ na nasze zdrowie.

Wymagania dotyczące wentylacji w budynkach mieszkalnych

Wymagania dotyczące wentylacji grawitacyjnej zostały sprecyzowane w podstawowych aktach prawnych, są to: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.  w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki oraz i usytuowanie – rozdział 6 (tekst jednolity) oraz Polska Norma PN-83/B-03430/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej – Wymagania. Wskazane akty prawne określają zasady stosowania wentylacji w budynkach.
 

Wentylacja grawitacyjna musi spełniać warunki:

• usuwanie  zużytego  powietrza  z  kuchni,  łazienki,  oddzielnego  ustępu,  ewentualnego  pomieszczenia bezokiennego  (składzik,  garderoba),  pokoju  oddzielonego  od  tych  pomieszczeń  więcej  niż  dwojgiem  drzwi, pokoju  znajdującego  się  na  wyższym  poziomie  w  wielopoziomowym  budynku  jednorodzinnym  lub  w wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym
• powietrze  z  pokojów  mieszkalnych  powinno  być odprowadzane  przez  otwory  wyrównawcze  umieszczone  ponad  drzwiami  lub  w  ich  górnej  części  lub  przez otwory wywiewne. Dopuszcza się odprowadzanie powietrza przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi  a podłogą.  Przekrój  netto  otworów  lub  szczelin  powinien  wynosić  co  najmniej  80  cm2
• dopływ  powietrza  wewnętrznego  do  kuchni,  łazienek,  ustępów  oraz  pomocniczych pomieszczeń bezokiennych  powinien być zapewniony przez otwory w dolnych częściach drzwi lub przez szczeliny  pomiędzy  dolną  krawędzią  drzwi  a  podłoga  lub  progiem.  Przekrój  netto  otworów  lub  szczelin powinien wynosić 200 cm2
• do  poszczególnych  pionów  wentylacyjnych  powinny  być przyłączone  tylko  pomieszczenia  o  tym  samym charakterze (kuchenne, sanitarno-higieniczne itd.). Nie dopuszcza się wykorzystywania pionów obsługujących mieszkania do usuwania powietrza z pomieszczeń niemieszkalnych (piwnice, pralnie, suszarnie itp.)

Wentylacja grawitacyjna musi zapewnić odpowiednią ilość powietrza nawiewanego określoną w m3/h dla poszczególnych pomieszczeń:

• dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnie gazową lub węglową - 70 m3/h,
• dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnie elektryczna  w mieszkaniu do 3 osób - 30 m3/h; w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób - 50 m3/h,
• dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej, wyposażonej w kuchnię elektryczna - 50 m3/h,
• dla łazienki (z ustępem lub bez) - 50 m3/h,
• dla oddzielnego ustępu - 30 m3/h,
• dla pomocniczego pomieszczenia bezokiennego - 15 m3/h
• dla pokoju mieszkalnego oddzielonego  od  łazienki, kuchni, oddzielnego ustępu  więcej  niż  dwojgiem  drzwi, pokoju  znajdującego  się  na  wyższym  poziomie  w  wielopoziomowym  budynku  jednorodzinnym  lub  w wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym – 30 m3/h
• wentylację grawitacyjną można stosować w budynkach o wysokości do 9 kondygnacji

Nawiew powietrza przy zastosowaniu wentylacji grawitacyjnej musi spełnić poniższe warunki:

• W przypadku zastosowania okien charakteryzujących się współczynnikiem infiltracji powietrza a mniejszym niż 0,3 m3/(m×h×daPa2/3), przez nawiewniki powietrza o regulowanym stopniu otwarcia usytuowane: w  górnej  części  okna, w otworze okiennym lub w przegrodzie zewnętrznej ponad oknem.
• Strumień objętości powietrza przepływającego przez  całkowicie otwarty nawiewnik, przy różnicy ciśnienia po obu jego stronach 10 Pa, powinien mieścić się w granicach: od 20 m3/h do 50 m3/h.
• Strumień  objętości  powietrza  przepływającego  przez  nawiewnik,  którego  element  dławiący  znajduje  się  w pozycji maksymalnego zamknięcia, powinien zawierać  się w granicach od 20 % do 30 % strumienia przy jego całkowitym otwarciu.
• W budynkach o wysokości do dziewięciu kondygnacji włącznie dopuszcza się doprowadzenie powietrza przez okna  charakteryzujące  się  współczynnikiem  infiltracji  wyższym niż  0,5, lecz nie większym niż 1,0 m3/(m×h×daPa2/3), pod warunkiem że okna wyposażone są w skrzydło uchylno-rozwieralne, górny wywietrznik uchylny lub górne skrzydło uchylne

Podsumowanie

Zagadnienie wentylacji grawitacyjnej obejmuje szeroki zakres, powyżej przedstawiono wymagania, jakie muszą spełnić budynki mieszkalne wyposażone w ten podstawowy typ wymiany powietrza. Aspekty techniczne i konkretne rozwiązania dotyczące sposobów oraz rodzajów nawiewania i wywiewania powietrza zostaną opisane w kolejnym artykule, dotyczącym wentylacji grawitacyjnej.
 

Opracowanie: Redakcja
Autor: M.J., W.K.
 

Źródła:
1. PN-83/B-03430  Wentylacja  w  budynkach  mieszkalnych  zamieszkania  zbiorowego  i użyteczności publicznej. Wymagania (wraz ze zmianą PN-83/B-03430/Az3:2000)
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (DzU z 2002 r. nr 75, poz. 690 z późn. zm.)