Wentylacja grawitacyjna - co to jest i ile kosztuje?

Wentylacja grawitacyjna to najpopularniejszy sposób na dostarczanie powietrza do pomieszczeń w budynkach mieszkalnych. W halach produkcyjnych, biurach i budynkach użyteczności publicznej wypierana jest coraz śmielej przez systemy mechaniczne.

Mało jest tak zaniedbywanych systemów w domu, jak wentylacja. Znaczna większość wykonawców traktuje ją po macoszemu, nie stosując się do zaleceń projektantów. Co to właściwie jest wentylacja i w jakim celu się ją montuje?

Wentylacja domu jednorodzinnego – jak działa wentylacja grawitacyjna?

Wentylacja grawitacyjna w domu funkcjonuje w bardzo prosty sposób. Do pomieszczeń z zewnątrz nawiewane jest powietrze. Dostaje się ono przez nawiewniki, rozszczelnienia lub nieszczelności w oknach. W budynku powietrze jest ogrzewane i unosi się ku górze. Trafia do kratek wentylacyjnych i wydostaje się na zewnątrz.

Jak widać powyżej, zasada działania wentylacji grawitacyjnej jest wręcz banalna. To bardzo prosty i skuteczny system, ale jego wydajność zależna od kilku czynników:

• Im wyższa różnica temperatur pomiędzy środowiskiem zewnętrznym i pomieszczeniem, tym lepiej. Jeśli za oknem jest tylko kilka stopni mniej niż w pokoju, strumień powietrza jest niewystarczający;
• Wysokość kominów wentylacyjnych i przekrój kanałów. Im więcej, w obu przypadkach, tym lepiej;
• O ciągu wentylacyjnym decydują też wiatr, ukształtowanie terenu i konstrukcja dachu. W niektórych warunkach wywiewane powietrze może cofać się do domu. To może być przykre doświadczenie, szczególnie jeśli obok jest odpowietrzenie kanalizacji;
• Nawiew powietrza. Niektórzy zamykają nawiewniki, bo działają one dość wadliwie – do pomieszczeń dostaje się więcej chłodnego powietrza, niż byśmy chcieli. W połączeniu z wysoką szczelnością dzisiejszych okien do domu trafia zbyt mało świeżego powietrza. W takiej sytuacji wentylacja grawitacyjna nie działa poprawnie.

Systemy wentylacji grawitacyjnej mają, jak wszystko, swoje zalety i wady. Do tych pierwszych należą: cicha praca, niska cena wykonania i brak kosztów eksploatacyjnych (jak w przypadku rozwiązań mechanicznych).

Do wad można zaliczyć:

• Zależność od warunków pogodowych i ukształtowania terenu, o których pisaliśmy powyżej. Jeśli różnica temperatur nie jest za duża, a dom zlokalizowany jest w zagłębieniu, wymiana powietrza może być niewystarczająca;
• Jeśli pomiędzy wylotem komina a kratką wentylacyjną jest mniej niż 3-4 metry, wentylacja nie będzie działać poprawnie.
• Straty wentylacyjne, bardzo ważny punkt. W budynkach jednorodzinnych na godzinę wymienianych jest nawet 200 metrów sześciennych powietrza. To sprawia, że przez komin ucieka od 20-40 procent energii do ogrzania budynku. Oznacza to, że jeśli wydajemy na ogrzanie domu 5 tysięcy złotych rocznie (niewielki dom, źródło ciepła: kocioł gazowy), „z dymem” idzie 1000-2000 zł. Wentylacja mechaniczna z odzyskiem znacznie zmniejsza te straty. Taki system to również odpowiedź na pytanie, jak zrobić wentylację bez komina.

Grafika przedstawia schemat działania wentylacji grawitacyjnej, źródło: Ekoklimax-Projekt

Wentylacja grawitacyjna – wymagania

Wentylacja grawitacyjna – jak zrobić ją tak, by działała poprawnie? Najlepiej na podstawie prawa budowlanego. Przepisy w tym zakresie określają dokładnie ilość powietrza usuwanego z budynku.

Polskie normy określają strumień powietrza usuwanego z następujących pomieszczeń:

• Kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchenkę gazową lub węglową - 70 m³/h
• Kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchenkę elektryczną:

a) w mieszkaniu do 3 osób - 30 m³/h,

b) w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób - 50 m³/h

• Kuchni bez okna zewnętrznego wyposażonej w kuchnię elektryczną - 50 m³/h
• Łazience ( z WC lub bez) - 50 m³/h
• Wydzielonym WC - 30 m³/h
• Pomocniczym pomieszczeniu bezokiennym - 15 m³/h
• Kuchni bez okna zewnętrznego, wyposażonej w kuchnię gazową obowiązkowo z mechaniczną wentylacją wywiewną - 70 m³/h
• Pokoju mieszkalnego oddzielonego od pomieszczeń kuchni, łazienki i WC więcej niż dwojgiem drzwi lub pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym domu jednorodzinnym, lub w wielopoziomowym mieszkaniu domu wielorodzinnego- 30 m³/h

Projekt wentylacji budynku bierze pod uwagę te wartości. W niektórych pomieszczeniach, na przykład łazienkach na poddaszu, stosowany jest wentylator wywiewny, który pomaga w usunięciu nagromadzonej wilgoci.

Poza tym przepisy dość precyzyjnie określają, jak powinna działać wentylacja grawitacyjna. Więcej o wymaganiach dotyczących wentylacji w budynkach mieszkalnych można znaleźć w osobnym artykule.

Ile kosztuje wentylacja grawitacyjna?

Koszt zamontowania wentylacji grawitacyjnej to temat dość skomplikowany. Ceny usług budowlanych różnią się w zależności od regionów i… widzimisię wykonawców. Do tego wiele zależy od konstrukcji samego budynku. Łatwiej schować przewody wentylacyjne w drewnianym stropie czy szkieletowej ścianie niż w konstrukcjach z pustaków. Spróbujmy ocenić, ile kosztuje montaż takiego systemu w budynku jednorodzinnym.

Najdroższym wydatkiem będzie komin lub kominy. W niektórych domach wystarcza jedna sztuka, która „ogarnia” cały budynek, włącznie z odprowadzaniem spalin. Innym rozwiązaniem są kominki wentylacyjne, umieszczone na dachu. Są tańsze, ale mają też przeważnie niższą wydajność. To dobre rozwiązanie w połączeniu z wentylatorem wywiewnym.

Do ceny komina lub kominków należy doliczyć rury „spiro”, kratki wentylacyjne i nawiewniki w oknach. Można założyć, że cena kompletnej instalacji wentylacji grawitacyjnej to ok. 5-6 tys. zł dla niewielkiego domu. To połowa tego, co musielibyśmy zapłacić za wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła. Należy jednak pamiętać, że system grawitacyjny generuje straty ciepła z wentylacji.