Kocioł na paliwo stałe – co to jest i jakie wymagania musi spełnić?

Kwestia ogrzewania dla nowo powstałego budynku lub podczas modernizacji już istniejących jest niezwykle istotna. Wpływa nie tylko na komfort cieplny domowników, ale też koszty eksploatacji czy ekologię. Jeśli zastanawiasz się, co to jest kocioł na paliwo stałe i jak może pomóc zapewnić odpowiednią temperaturę w Twoim domu, koniecznie przeczytaj ten artykuł. Przedstawimy Ci jego rodzaje oraz wymagania, które musi spełnić.

Co to jest kocioł na paliwo stałe?

Kiedy będziesz szukać odpowiedniego rozwiązania w zakresie ogrzewania dla Twojego domu jednorodzinnego, z pewnością spotkasz się z nazwą kotła na paliwo stałe. Co to jest? Na początek przybliżymy Ci rodzaje materiałów grzewczych.

Paliwa stałe mają pochodzenie naturalne lub syntetyczne, dlatego wykorzystuje się je jako źródło energii cieplnej zarówno w gospodarstwach domowych, jak i przemyśle.

Rodzaje paliw stałych

• węgiel kamienny i brunatny,
• biomasa,
• drewno opałowe,
• ekogroszek,
• pellet,
• torf.

Jednak co oznacza kocioł na paliwo stałe? To urządzenie, które wytwarza ciepło i służy do ogrzewania pomieszczeń, zapewniając komfort cieplny. Podgrzewa też wodę użytkową dostarczaną do takich pomieszczeń, jak kuchnia czy łazienka. Ciepło wytwarzane jest poprzez wymienionych wyżej spalanie paliw stałych, które następnie rozprowadzane jest przez instalację grzewczą w całym budynku.

Wymagania dotyczące kotłów na paliwo stałe

Od wielu lat regularnie wchodzą w życie nowe ustawy, normy europejskie oraz rozporządzenia w zakresie ekologicznych rozwiązań wykorzystywanych do ogrzewania domów jednorodzinnych. Właśnie dlatego rośnie zainteresowanie kotłami na paliwo stałe. Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń różniących się mocą, rodzajem spalanego materiału, konstrukcją oraz sposobem dostarczania materiału opałowego.

Przyjrzyj się bliżej wymaganiom, do których musisz się dostosować w zakresie wyboru sposobu ogrzewania budynku:

• Norma PN-EN 303–5:2012 od 1 stycznia 2024 roku zakazuje korzystania z kotłów bezklasowych (tzw. kopciuchów) oraz kotłów klasy 1 i 2 (uznawane za nieefektywne i nieekologiczne).
• Od 1 stycznia 2027 zabronione będzie stosowanie również klas 3 i 4. Zakaz ten może różnić się w zależności od wymagań dla danego województwa, gdyż lokalnie wprowadzane są odrębne ustawy antysmogowe, dlatego warto śledzić na bieżąco zmiany.
• Korzystanie ze starych kotłów skutkuje grzywną pieniężną w wysokości od 20 złotych do 5000 złotych.
• Każde urządzenie musi spełniać minimalną sprawność, wynosząca odpowiednio:
  • 73% dla kotłów 3. klasy,
  • 82% dla kotłów 4. klasy,
  • 88% dla kotłów 5. klasy.
• Obecnie obowiązuje zakaz wprowadzania do obrotu (sprzedaży) kotłów na paliwo stałe poniżej klasy 5. Dlatego kupuj urządzenie z pewnego źródła i upewnij się, że jest zgodne z normą PN-EN 303-5:2012.

Piece wprowadzone na rynek od 2014 roku muszą spełniać też wymagania dotyczące emisji dwutlenku węgla. Nie może ona przekraczać 500 mg/m3. Przepisy regulują też kwestię wydzielania substancji smolistych i pyłów oraz minimalną sprawność cieplną kotła. Zapoznaj się z nimi jeszcze podczas planowania modernizacji obecnej instalacji grzewczej.

Jeśli zatem zastanawiasz się, co znaczy kocioł na paliwo stałe w świetle prawa i który z nich spełni wymagania – zamień stary piec na taki, który zaliczany jest do klasy 5. Spełnia ona wszystkie aktualne normy europejskie oraz wymagania państwowe. Uważane są za wydajne, bezpieczne i najbardziej ekologiczne ze wszystkich klas.

Wymagania dotyczące kotłowni

Dla niektórych użytkowników może być istotne to, jak wygląda kocioł na paliwo stałe. Większą uwagę warto jednak poświęcić kwestii wymagań konstrukcyjnych urządzeń oraz specjalnego przygotowania kotłowni. Według prawa, każdy piec musi być umieszczony w wydzielonym pomieszczeniu z podłogą o właściwościach niepalnych i wentylacją grawitacyjną. Kotły na paliwo stałe o mocy cieplnej do 10 kW muszą znaleźć się w pomieszczeniu minimum 4 m3 na 1 kW mocy, jednak nie mniej niż 30 m3. Musisz też zadbać o dopływ odpowiedniej ilości powietrza. Nierzadko zakup kotła na paliwo stałe wiąże się z modernizacją pomieszczenia, a nawet większymi pracami budowlanymi. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe. W razie jakichkolwiek wątpliwości, możesz sięgnąć dodatkowo po opinię doświadczonego instalatora.

Czy kocioł gazowy jest kotłem na paliwo stałe? Rodzaje kotłów

Kotły na paliwo stałe można łatwo podzielić ze względu na rodzaj stosowanego spalanego materiału. Popularne są zatem urządzenia zasilane węglem kamiennym (w tym ekogroszkiem), drewnem oraz piece na pellet. Jeśli zatem zastanawiasz się, czy piec gazowy to kocioł na paliwo stałe, odpowiedź brzmi – nie. To materiał, który zaliczany jest do paliwa gazowego. Dlatego przed zakupem opału upewnij się, jakie paliwo obsługuje dany model.

Dużym zainteresowaniem cieszą się kotły na paliwo stałe na ekogroszek oraz pellet. Pierwszy materiał wytwarzany jest z węgla kamiennego lub brunatnego. Drugi z kolei powstaje jako efekt uboczny przy obróbce drewna, dlatego jego używanie wiąże się z zachowaniem wysokiego poziomu czystości w kotłowni. Obydwa rodzaje kotła na paliwo stałe uważane są za ekologiczne ze względu na małą ilość powstałego popiołu i niski poziom emisji szkodliwych gazów czy pyłów.

Przy wyborze wysokiej jakości urządzeń możesz liczyć na dużą wydajność pieca oraz jego prostą obsługę. Obecnie na rynku popularne są kotły przeznaczone do jednego konkretnego rodzaju materiału opałowego. Dzięki temu ich konserwacja nie sprawia większych problemów. Rzadszym rozwiązaniem jest obsługa zarówno ekogroszku, jak i pelletu.

Rodzaje kotłów ze względu na sposób dostarczania paliwa

Dosyć ważnym podziałem jest wyróżnienie kotłów na paliwo stałe ze względu na sposób dostarczania paliwa.

Co to jest kocioł na paliwo stałe z górnym spalaniem? To rodzaj pieca, do którego doprowadza się materiał opałowy od góry, a powietrze od dołu. Żar i spaliny kierują się zatem ku górze, co może prowadzić do intensywnego dymienia. Zaletą tego kotła jest z pewnością niezawodność, łatwa obsługa oraz możliwość spalania właściwie każdego rodzaju paliwa stałego. Trzeba jednak regularnie uzupełniać materiały opałowe i liczyć się z mniejszą kontrolą nad sposobem działania pieca, co może przełożyć się na niższą efektywność. Dlaczego? To kwestia dorzucania nowej porcji paliwa (zimnej) do gorącego żaru. Mimo wszystko kotły na paliwo stałe z górnym spalaniem są bardzo popularne na rynku, dlatego nietrudno znaleźć szeroką gamę modeli do wyboru. W porównaniu z metodą spalania dolną, taki piec jest z reguły tańszą opcją.

Czym w takim razie wyróżnia się kocioł na paliwo stałe z dolnym spalaniem? To bardziej nowoczesne urządzenie. Na pewno masz nad nim większą kontrolę, szczególnie jeśli zdecydujesz się na zasobnik z podajnikiem. Utrzymuje stałą moc cieplną, przez co spalanie jest tu bardziej efektywne. Powstaje też mniej żaru, a odprowadzenie spalin przez boczne kanały przekłada się na większą czystość. To jednak droższe urządzenia, które nie obsługują wszystkich rodzajów paliw stałych.

Na rynku spotkasz też kotły obsługujące dwa rodzaje palenia, które łączą cechy charakterystyczne dla pieców z dolnym i górnym spalaniem.

Warto w tym momencie wspomnieć o kotłach z podajnikiem automatycznym. To z pewnością bardzo komfortowe rozwiązanie ze względu na brak konieczności kontrolowania ilości paliwa co kilka czy kilkanaście godzin. Załadunek może wystarczyć nawet na 5 dni pracy. Porcje paliwa są automatycznie pobierane i dostosowywane w taki sposób, aby utrzymać ustawioną temperaturę w pomieszczeniach.

Jaki kocioł na paliwo stałe wybrać?

Ciężko jest wskazać, który materiał grzewczy wykorzystywany jako wsad do kotła na paliwo stałe jest najbardziej opłacalny i ekologiczny. Decyzja o wyborze konkretnego rodzaju zależy od wielu czynników. Przede wszystkim trzeba zastanowić się nad ceną oraz dostępnością materiału. Znając kaloryczność danego paliwa stałego, łatwo wyliczysz orientacyjne koszty eksploatacji. Oczywiście ważna jest też cena samego kotła na paliwo stałe, choć to inwestycja na wiele długich lat. Na rynku jest wiele modeli, zarówno z niższej, średniej, jak i wyższej półki. Warto wybrać rozwiązania od uznanych producentów, aby zapewnić bezawaryjną oraz wydajną pracę. Może okazać się, że tani kocioł będzie tylko pozorną oszczędnością, bo częsta konserwacja i wysoka cena paliwa będą generować dodatkowe koszty.

Trzeba też zapewnić odpowiednie miejsce oraz warunki do przechowywania materiału opałowego. Każde paliwo stałe wykazuje nieco inne właściwości, z czego wynikają indywidualne wymagania.

Ogrzewanie każdego budynku powinno zostać dopasowane indywidualnie do jego konstrukcji, dlatego warto poprosić o pomoc eksperta. Pomoże on podjąć decyzję dotyczącą zakupu i instalacji konkretnego kotła na paliwo stałe o optymalnej mocy. Kluczowe mogą okazać się takie czynniki jak izolacja domu, dostępne miejsce w kotłowni czy preferowany sposób obsługi. Przykładowo, dla domów ze świadectwem charakterystyki energetycznej wybudowanych po 2017 roku, można przyjąć zapotrzebowanie 50 W/m2. Z kolei dla starych budynków ze słabą izolacją nawet dwukrotnie więcej – 100 W/m2. Najlepiej postawić na pomoc doświadczonego instalatora.