Klapy przeciwpożarowe odcinające – zastosowanie, wymagania i dobór produktów

Wysoka temperatura, dym, toksyczne gazy, a także ogień mogą rozprzestrzeniać się w błyskawicznym tempie w instalacji ogólnej wentylacji. Klapy przeciwpożarowe odcinające służą do skutecznego oddzielenia jednej strefy od drugiej. Przydają się w momentach zagrożenia pożarowego oraz samego rozprzestrzeniania się ognia. Sprawdź, co mówią na ich temat przepisy oraz jak dobrać odpowiednie klapy odcinające.

Czym są klapy odcinające?

Przeciwpożarowe klapy odcinające ogień to specjalne elementy instalacji wentylacji ogólnej. W normalnych warunkach są one otwarte, ale kiedy dochodzi do sytuacji zagrożenia, automatycznie się zamykają. Jest to spowodowane podwyższającą się temperaturą do konkretnej wartości (zazwyczaj 70 stopni Celsjusza), obecnością dymu i gazu. Ich celem jest zminimalizowanie ryzyka rozprzestrzeniania się ognia oraz trujących substancji w instalacji wentylacyjnej. W dużym skrócie klapy odcinające pełnią funkcję przegrody, która ma zatrzymać zadymienie i rozprzestrzeniający się ogień od pozostałej części instalacji.

Klapy odcinające z reguły składają się z obudowy wykonanej z blachy ocynkowanej lub stali nierdzewnej, elementu sterującego oraz specjalnej przegrody.

Montaż klap przeciwpożarowych odcinających powinien odbyć się w miejscu przejścia instalacji wentylacyjnej przez przegrodę oddzielającą różne strefy pożarowe. Może to być ściana lub strop. Szczegółów na ten temat warto szukać w przepisach prawa.

Klapy przeciwpożarowe – przepisy i wymagania techniczne

Przepisy dotyczące klap przeciwpożarowych znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, ze zm.). Konkretniej są to § 268 i § 270. Okazuje się, że są one wymagane w budynkach innych niż jednorodzinne.

Oto najważniejsze postanowienia i wymagania techniczne:

• § 268.4. Przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne w miejscu przejścia przez elementy oddzielenia przeciwpożarowego powinny być wyposażone w przeciwpożarowe klapy odcinające o klasie odporności ogniowej równej klasie odporności ogniowej elementu oddzielenia przeciwpożarowego z uwagi na szczelność ogniową, izolacyjność ogniową i dymoszczelność (E I S), z zastrzeżeniem ust. 5.
• 5. Przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne samodzielne lub obudowane prowadzone przez strefę pożarową, której nie obsługują, powinny mieć klasę odporności ogniowej wymaganą dla elementów oddzielenia przeciwpożarowego tych stref pożarowych z uwagi na szczelność ogniową, izolacyjność ogniową i dymoszczelność (E I S) lub powinny być wyposażone w przeciwpożarowe klapy odcinające zgodnie z ust. 4.
• 6. W strefach pożarowych, w których jest wymagana instalacja sygnalizacyjno-alarmowa, przeciwpożarowe klapy odcinające powinny być uruchamiane przez tę instalację, niezależnie od zastosowanego wyzwalacza termicznego.

Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje na temat doboru odpowiedniej klapy odcinającej.

Jak dobrać klapy odcinające?

Przeglądając propozycje producentów na rynku, możesz zauważyć różne rozwiązania konstrukcyjne. Do wykonania obudowy mogą zostać użyte inne materiały. Podobnie jest ze sposobem montażu i kształtem. Na rynku popularne są klapy przeciwpożarowe odcinające o przekroju kwadratowym, prostokątnym oraz okrągłym. Wiele firm wykonuje też konstrukcje na indywidualne zamówienie, aby wszystkie elementy instalacji były ze sobą spójne i działały prawidłowo.

Wiele parametrów technicznych, takich jak izolacyjność, szczelność ogniowa i dymoszczelność, musi być dopasowana do konkretnej instalacji i jej wymagań. Podobnie jest z integracją z systemem sterowania pożarowego budynku. Nie ma zatem jednoznacznej odpowiedzi, która klapa odcinająca przeciwpożarowa jest najlepsza.

Upewnij się jednak, że dany model spełnia odpowiednie normy bezpieczeństwa i ma ważne certyfikaty.

Rodzaj mechanizmu sterującego

Głównym wyznacznikiem podczas wyboru odpowiedniej klapy odcinającej jest mechanizm sterujący. Na rynku są dwie najpopularniejsze opcje. Pierwsza z nich to modele z wyzwalaczem termicznym, które zadziałają wtedy, kiedy sensor wyczuje odpowiednią wartość temperatury. Ma to swoje plusy i minusy. Jedną z wad takiego rozwiązania jest ryzyko rozprzestrzenienia się trujących substancji, zanim klapa się zamknie. Klapa przeciwpożarowa z wyzwalaczem termicznym topikowym lub ampułkowym działa automatycznie, najczęściej zamyka się, kiedy temperatura sięga około 70 stopni Celsjusza.

Drugim popularnym rozwiązaniem jest spust elektromagnetyczny o odpowiedniej klasie odporności ogniowej. Takie klapy wyposażone są w czujnik dymu lub termostat. Do zamknięcia dochodzi dzięki siłownikowi elektrycznemu, kiedy tylko zostanie wykryte zagrożenie pożarem.

Dobór konkretnych rodzajów klap odcinających ppoż. zależy do potrzeb danego budynku i wdrożonego systemu sygnalizacji pożaru.

Klasa odporności ogniowej

Ważnym parametrem technicznym jest odporność ogniowa klap. To zdolność elementu do zachowania swoich właściwości podczas pożaru. Z poprzedniej części naszego artykułu i przepisów prawa wiadomo, że klasa odporności ogniowej klap musi być równa klasie odporności ogniowej oddzielenia pożarowego instalacji wentylacyjnej.

Klasa zadeklarowana przez producenta jest powiązana ściśle z rodzajem montażu, który wynika z rodzaju danej instalacji wentylacyjnej oraz typu przegrody. Zaleca się dostosowanie do dokumentacji technicznej, aby klapy przeciwpożarowe odcinające maksymalnie spełniły swoje zadanie podczas zagrożenia.

Klasa odporności klap odcinających oznaczana jest za pomocą liter (E, I oraz S), a także liczb (czas wyrażony w minutach). Im wyższa klasa, tym dłużej dany model będzie powstrzymywać ogień, dym i wysoką temperaturę.

Podczas zakupu mogą przydać Ci się szczegółowe informacje na temat liter umieszczonych w danym symbolu klasy odporności. Dotyczą one:

• szczelności ogniowej (E) – w jakim stopniu dana klapa jest w stanie zapobiegać przedostaniu się ognia i gazu; parametr świadczy też o odporności klapy odcinającej na odkształcenia termiczne,
• izolacyjności ogniowej (I) – świadczy o tym, czy klapa zwiększy temperaturę swojej konstrukcji podczas kontaktu z ogniem,
• dymoszczelność (S) – określa zdolność klapy do przepuszczania dymów i gazów na stronę wolną od pożaru.

Istotnym parametrem klapy odcinającej jest kierunek oddziaływania – od wewnątrz do zewnątrz, od zewnątrz do wewnątrz, czy w obydwie strony.

Normy klap odcinających

Aby klapy przeciwpożarowe zostały dopuszczone do sprzedaży, muszą spełniać dane normy. Zwróć zatem uwagę na symbole ISO 10294 (z czujnikami termicznymi) i PN-EN 60529 (z komponentami elektronicznymi). Jeśli dana konstrukcja ma siłownik, konieczny jest certyfikat CNBOP-PIB.

Warto też zwrócić uwagę na niżej wymienione normy:

• PN-EN 15650:2010 (dotyczy wentylacji budynków)
• PN-EN 1366-2 (określa odporność ogniową i dymoszczelność)
• PN-EN 13501-3+A1:2010 (również dotyczy klasy odporności ogniowej i jest związana z poprzednią normą)

Klapy przeciwpożarowe odcinające powinny mieć też Certyfikat Stałości Właściwości Użytkowych.

Pamiętaj też o tym, aby instalacja klap odcinających przebiegła starannie, precyzyjnie oraz zgodnie z założeniami. Tylko wtedy będziesz mieć pewność, że mechanizm będzie działać prawidłowo. Liczy się solidne i równe osadzenie, odpowiedni rozmiar i kształt dopasowany do konkretnej instalacji oraz uszczelnienie.