Pomiar przepływu powietrza w wentylacji

Jak sprawdzić, czy system odpowiadający za wymianę powietrza w budynku działa sprawnie? Służą do tego specjalistyczne urządzenia - anemometry i balometry - które mierzą prędkość i objętość gazu płynącego w kanałach wentylacyjnych.

Miernik wielofunkcyjny do pomiaru prędkości przepływu i jakości powietrza w pomieszczeniach - testo 400

Pomiar powietrza dla bezpieczeństwa

Instalacje wentylacyjne w budynkach powinny spełniać określone standardy. Od parametrów pracy wentylacji zależy bowiem nie tylko komfort osób przebywających w budynku, ale również ich zdrowie i bezpieczeństwo. Zbyt mało powietrza doprowadzanego do wnętrza może obniżyć poziom samopoczucia fizycznego i psychicznego - powoduje m.in. ból głowy, duszności i zmęczenie, a w ekstremalnych przypadkach prowadzi do zatrucia. Zbyt duży przepływ powietrza w instalacji jest natomiast częstą przyczyną strat energii i wzrostu kosztów eksploatacji budynku.

Sprawność działania instalacji wentylacyjnej należy więc regularnie kontrolować. Takie badania powinno się wykonywać zawsze przy zakończeniu (odbiorze) inwestycji, a następnie systematycznie je powtarzać. Obowiązujące regulacje prawne nakładają na właścicieli lub zarządców budynków konieczność przeprowadzania kontroli drożności przewodów wentylacji grawitacyjnej przynajmniej raz w roku. Dotyczy to zwłaszcza instalacji kominowych dymowych, spalinowych i wentylacyjnych. Badanie powinno być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia - tylko fachowiec może bowiem wydać prawomocny protokół kontroli.

Jak sprawdzić stan techniczny instalacji wentylacyjnej?

W czasie kontroli układu wentylacji w budynku należy najpierw sprawdzić kompletność oraz stan techniczny wszystkich elementów instalacji. Drugi etap to pomiary parametrów fizycznych powietrza płynącego w przewodach wentylacyjnych. Ich wykonywanie wymaga wiedzy i doświadczenia. Konieczna jest znajomość zasad działania tego typu instalacji oraz zapoznanie się z założeniami projektowymi badanego systemu - tylko w ten sposób będziemy mogli sprawdzić, czy wyniki pomiarów są zgodne z planem. Do tego należy wybrać odpowiednią metodę pomiarową oraz potrafić zinterpretować wyniki.

Podczas badania wykonuje się pomiar przepływu powietrza, czyli prędkości i strumienia objętości gazu na wylotach instalacji. O ile pomiar prędkości powietrza wydostającego się z przewodów wentylacyjnych jest dość prosty, o tyle obliczenie objętości gazu przepływającego w instalacji wymaga bardziej specjalistycznego podejścia. Kontrola może też obejmować pomiar temperatury i wilgotności oraz różnicy ciśnień. Fachowiec określi również krotność wymian powietrza w pomieszczeniach oraz wykona próby szczelności instalacji. Uzyskane wyniki powinny być zgodne przyjętymi normami - w odniesieniu do wentylacji stosuje się założenia polskiej normy PN-83/B-03430.

Czujnik przepływu powietrza i inne urządzenia pomiarowe

Wykonywanie pomiarów w instalacjach wentylacyjnych wymaga korzystania ze specjalistycznej aparatury. Do najbardziej popularnych urządzeń należą: anemometr do wentylacji, balometr, tester szczelności oraz detektor stężenia tlenku i dwutlenku węgla. Przy wyborze sprzętu pomiarowego warto zwrócić uwagę na jego parametry techniczne: metodę działania, zakres pomiarowy danego modelu oraz czułość i dokładność czujników. Podczas wykonywania profesjonalnych kontroli powinno się stosować wyłącznie urządzenia z aktualnymi świadectwami, które potwierdzają precyzję pomiarów.

Parametry pracy instalacji wentylacyjnych można też kontrolować za pomocą urządzeń wielofunkcyjnych. Taki sprzęt wyposażony jest w wymienne sondy, pozwalające m.in. na pomiary CO i CO2, prędkości i objętości powietrza, wilgotności, temperatury oraz punkty rosy. Przy wykonywaniu pomiarów stosuje się także akcesoria dodatkowe np. stożki, nasadki i sondy pomiarowe. Fachowcy korzystają też ze specjalistycznego oprogramowania, pozwalającego wygodnie zapisywać i analizować wyniki testów na urządzeniach zewnętrznych - smartfonach i laptopach.

Anemometry

Podstawowy przyrząd do pomiaru ciągu wentylacji to anemometr. Umożliwia on mierzenie prędkości gazów, a w rezultacie natężenia przepływu lub strumienia objętości powietrza przechodzącego przez układ w danej jednostce czasu. Dzięki anemometrom możemy zatem określić liczbę metrów sześciennych gazu wydostających się z wentylacji w ciągu minuty lub sekundy. Anemometry mogą być dodatkowo wyposażone w czujniki wilgotności i temperatury. Niektóre mają funkcje rozpoznawania kierunku przepływu, wykonywania wielopunktowych pomiarów w czasie i obliczania średniej.

Najpopularniejszy typem tego rodzaju urządzeń jest anemometr skrzydełkowy (inna nazwa to anemometr wiatraczkowy). Takie mierniki wyposażone są w łopatki osadzone na stałe w korpusie urządzenia lub dołączone za pomocą przewodu. Innym rodzajem anemometrów są urządzenia cieplno-oporowe. W ich przypadku pomiar wykonywany jest za pomocą specjalnej sondy z elementem grzejnym, który ochładzany jest przez wydobywające się z instalacji powietrze - na tej podstawie obliczana jest prędkość gazu. Pomiar przepływu powietrza w instalacji można też wykonywać za pomocą specjalistycznych anemometrów ciśnieniowych (z rurką Pitota) oraz mierników dźwiękowych i ultradźwiękowych.

Balometr testo 420

Balometry

Bardziej zaawansowanym urządzeniem badającym przepływ powietrza w instalacji wentylacyjnej jest balometr. Taki miernik umożliwia szybki pomiar natężenia przepływu powietrza na kratkach wentylacyjnych i anemostatach zlokalizowanych w sufitach, posadzkach i ścianach. Jego stosowanie pozwala uniknąć skomplikowanych obliczeń, które są niezbędne przy określaniu objętości gazu podczas korzystania ze zwykłych anemometrów. Wykonywane z użyciem balometru pomiary trwają zatem krócej i są dużo wygodniejsze. Minusem tego rozwiązania jest wysoka cena urządzenia, która często kilkakrotnie przekracza koszt zakupu anemometru skrzydełkowego.

Balometry wyposażone są w specjalne fartuchy pomiarowe, których zadaniem jest zbieranie całego powietrza wyciąganego lub wprowadzanego do pomieszczenia przez anemostat albo nawiewnik. Te akcesoria mają różne rozmiary, które należy dopasować do powierzchni otworu wentylacyjnego. W dolnej części fartucha znajdują się czujniki (siatka pomiarowa), które mierzą ilość powietrza przepływającego przez badany otwór w różnych punktach. Pomiar jest następnie uśredniany, co zapewnia bardzo precyzyjny wyniki.