Projekt założeń projektu ustawy o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej

W Polsce stale zwiększa się liczba skarg spowodowanych oddziaływaniem substancji zapachowoczynnych. Źródłem uciążliwości zapachowych są najczęściej obiekty produkcji zwierzęcej (duże fermy trzody chlewnej, drobiu, zwierząt futerkowych, ubojnie), stosowanie nawozów naturalnych, procesy oczyszczania ścieków, unieszkodliwianie i odzysku odpadów oraz zakłady przemysłowe, tj. mleczarnie, cukrownie, garbarnie, bazy i stacje paliw, jak również zakłady chemiczne.

Ujęcie subiektywnych odczuć, jakimi są wrażenia zapachowe, w formę obiektywnych i właściwych w każdych warunkach standardów i procedur jest zadaniem społecznie pożądanym, ale jednocześnie bardzo złożonym.

Ustawa o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej nie ma swojego odpowiednika w dotychczasowym prawodawstwie krajowym. Prawo Unii Europejskiej w zakresie ochrony powietrza także nie obejmuje zagadnień z zakresu przeciwdziałania uciążliwościom zapachowym. W UE dominuje pogląd, że tego rodzaju uciążliwości mają charakter lokalny, stąd problemy ich zwalczania i przeciwdziałania powinny być rozwiązywane na szczeblu lokalnym, regionalnym lub krajowym. Polska, wzorem innych państw Unii Europejskiej (np. Wielka Brytania, Niemcy, Holandia, Dania) i państw spoza Unii (np. USA, Japonia), powinna ten problem rozwiązać.

W Ministerstwie Środowiska opracowany został [attach=attach1]projekt „Założeń projektu ustawy o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej"[/attach], który obecnie znajduje się na etapie konsultacji społecznych (uwagi można zgłaszać do 30 kwietnia br.).

Proponowany w Założeniach system ma stworzyć regulacje, które będą prowadzić do redukcji uciążliwych zapachów bez konieczności zamykania zakładów, których działalność powoduje tego typu dyskomfort dla człowieka.

Wejście w życie ustawy (przygotowanej na podstawie założeń) dzięki wprowadzeniu możliwości oceny jakości zapachowej powietrza i możliwości zobowiązania do ograniczania uciążliwości zapachowej, powinno doprowadzić do poprawy warunków życia i rozwoju gospodarczego na danym obszarze. Ma także stymulować rozwój regionów nastawionych na turystykę i rekreację poprzez zapewnienie większego komfortu potencjalnym klientom. W konsekwencji przełoży się to na poprawę sytuacji ekonomicznej ich mieszkańców.

Projektowana ustawa będzie oddziaływać na:

1) produkcję rolną, w szczególności zwierzęcą - istotne znaczenie będą miały zwłaszcza duże fermy produkcyjne, zlokalizowane w niedużej odległości od zabudowań,

2) przemysł spożywczy - w szczególności te sektory, które wykorzystują aromatyczne związki; dotyczy to przemysłu browarniczego, spirytusowego, gorzelnianego, produkcji octu oraz produkcji olejów roślinnych,

3) przemysł chemiczny – w szczególności produkcja kosmetyków, barwników, lakierów oraz rozpuszczalników,

4) zagospodarowanie odpadów – w szczególności kompostowanie i spalanie odpadów,

5) przemysł paszowy,

6) utylizację odpadów zwierzęcych,

7) oczyszczalnie ścieków.

Biorąc po uwagę ciągły rozwój technologii, powyższej listy nie można uznać za zamkniętą.

Ustawa określi także zadania dla jednostek samorządu terytorialnego i organów administracji rządowej (Inspekcja Ochrony Środowiska, urzędy wojewódzkie), które będą wdrażać regulacje w zakresie identyfikowania i rozwiązywania problemów poprzez ocenę skarg na istniejące uciążliwości odorowe i wydawanie decyzji administracyjnych dotyczących wprowadzenia odpowiednich rozwiązań zarówno dla istniejących, jak również dla nowych obiektów poprzez proponowanie sposobu przeciwdziałania powstawaniu takich uciążliwości.

Najważniejsze postanowienia zawarte w Założeniach:

* Postępowanie w sprawie ograniczenia lub eliminacji uciążliwości zapachowej przeprowadzane będzie z urzędu lub na wniosek złożony przez sołtysa lub co najmniej 10% mieszkańców sołectwa.
* Postępowanie w sprawie uciążliwości zapachowej powodowanej powszechnym lub zwykłym korzystaniem ze środowiska przeprowadzone będzie przez wójta, burmistrza lub prezydenta.
* Postępowanie w sprawie uciążliwości zapachowej w zakresie innym niż powszechne lub zwykłe korzystanie ze środowiska, prowadzone będzie przez organ właściwy do wydania pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska (starosta, marszałek, regionalny dyrektor ochrony środowiska).
* W celu stwierdzenia konieczności wykonania oceny zapachowej powietrza przez grupę pomiarową przeprowadzana będzie tzw. wizja lokalna z udziałem zainteresowanych stron i ekspertów.
* Ocenę jakości zapachowej przeprowadzać się będzie wykorzystując metodę sensoryczną (przy pomocy zmysłu węchu) zgodnie z wytycznymi zawartymi w normie PN-EN 13725:2007 „Jakość powietrza – Oznaczanie stężenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej”. Uprawnione do oceniania zapachowej jakości powietrza będą wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska prowadzące pomiary z wykorzystaniem olfaktometrii dynamicznej. Działania administracji jednostek samorządu terytorialnego w obszarze zapachowej oceny jakości powietrza wspomagane będą przez wyspecjalizowane podmioty świadczące usługi w zakresie weryfikacji zasadności skarg na uciążliwości odorowe.
* W przypadku stwierdzenia (po przeprowadzeniu oceny jakości zapachowej powietrza) uciążliwości zapachowej, wydawana będzie decyzja dotycząca działań służących wyeliminowaniu/ograniczeniu uciążliwości zapachowych. Przed wydaniem decyzji organ zasięgałby opinii wojewódzkiej inspekcji ochrony środowiska.

W/w decyzja mogłaby zobowiązywać m.in. do:

1) zmiany procedur postępowania z materiałami i substancjami wonnymi,

2) zmiany procesu produkcyjnego poprzez zastosowanie w cyklu produkcyjnym substancji i materiałów o mniejszej uciążliwości zapachowej,

3) hermetyzacji procesu w szczególności poprzez budowanie hermetycznych linii produkcyjnych lub ich fragmentów, hermetyzacji pomieszczeń produkcyjnych,

4) stosowania urządzeń eliminujących odory (filtry, płuczki, katalizatory, techniki plazmowe, sorbenty),

5) dezodoryzacji,

6) zastosowanie najlepszych dostępnych technik w rozumieniu ustawy - Prawo ochrony środowiska.

* Projekt zakłada, że ustawa powinna dopuszczać możliwość prowadzenia postępowań dotyczących nowobudowanych obiektów o emisji zorganizowanej. Emisja oznaczana będzie metodą olfaktometrii dynamicznej (metoda ilościowego i obiektywnego oznaczania stężenia zapachowego) z wykorzystaniem dotychczasowych wyników badań dla podobnych obiektów, natomiast stężenie zapachowe w powietrzu w terenie będzie określane z wykorzystaniem referencyjnych metodyk obliczeniowych.

W projekcie zaproponowano wprowadzenie kar administracyjnych (możliwość egzekwowania niewykonanych obowiązków w formie kary administracyjnej będzie miała Inspekcja Ochrony Środowiska). Kary - za każdy dzień zwłoki w dostosowaniu prowadzonej działalności do sposobu postępowania zmierzającego do wyeliminowania albo ograniczenia uciążliwości zapachowej wskazanego w decyzji - proponuje się w wysokości:

1) w przypadku podmiotu, którego powszechne albo zwykłe korzystanie ze środowiska (art 4 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska) powoduje uciążliwość zapachową – 50 zł,

2) w przypadku podmiotu prowadzącego działalność powodującą uciążliwość zapachową, w ramach innego niż powszechne lub zwykłe korzystanie ze środowiska:

a) podmiot prowadzący małe przedsiębiorstwo lub mikroprzedsiębiorstwo – 500 zł,

b) pozostałe podmioty – 1000 zł.

Kary będą stanowiły dochód funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz jednostek samorządu terytorialnego. Wpływy z ich tytułu będą mogły być wykorzystywane wyłącznie na działania związane z ograniczeniem lub wyeliminowaniem uciążliwości zapachowej.

Przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 2 lat od dnia jej opublikowania. Tak długie vacatio legis jest potrzebne do przygotowania podmiotów emitujących substancje uciążliwe zapachowo do nowych wymagań.
Źródło: Ministerstwo Środowiska