"Problemy jakości powietrza..." - po konferencji

W dniach 15-16 listopada 2001 r. toczyły się w Warszawie obrady VI Ogólnopolskiej Konferencji „Problemy jakości powietrza wewnętrznego w Polsce”. Było to kolejne spotkanie w ramach zapoczątkowanego 10 lat temu, pod wpływem inspiracji zachodnich organizacji, cyklu konferencji, których pomysłodawcami są prof. dr hab. inż. Teresa Jędrzejewska-Ścibak i dr Jerzy Sowa z Instytutu Ogrzewnictwa i Wentylacji Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. W dwudniowej konferencji uczestniczyło ponad 100 osób. Obrady odbywały się w salach konferencyjnych Gmachu Starej Kotłowni na terenie Głównym Politechniki Warszawskiej.

Każdej z dotychczasowych konferencji towarzyszyła jakaś myśl przewodnia, wokół której koncentrowała się dyskusja. W tym roku były to: „Jakość powietrza w budynkach edukacyjnych” (w dniu 15 listopada br.) oraz w dniu 16 listopada br. „Edukacja w dziedzinie jakości powietrza wewnętrznego” .
Oficjalnego otwarcia VI Ogólnopolskiej Konferencji „Problemy jakości powietrza wewnętrznego w Polsce” dokonał, witając wszystkich zgromadzonych, Dyrektor Instytutu Ogrzewnictwa i Wentylacji dr inż. Marian Rubik w imieniu Dziekana Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej prof. dr hab. inż. Janusza Kindlera.
Następnie, zabierając głos w imieniu organizatorów prof. dr hab. inż. Teresa Jędrzejewska-Ścibak podsumowała dorobek dotychczasowych spotkań pod hasłem „Problemy jakości powietrza wewnętrznego w Polsce”.
Na pierwszej konferencji w 1991 roku sformułowano podstawowe kryteria jakości powietrza wewnętrznego. Śledząc materiały z kolejnych spotkań można zauważyć dużą ewolucję myśli i postępu technicznego w Polsce, relacji pomiędzy człowiekiem, jego środowiskiem a techniką. Niestety większość problemów, omawianych podczas poprzednich spotkań, jak dotąd nie doczekała się rozwiązania – wszakże konferencja nie ma mocy prawnej. Obecnym problemem stała się termomodernizacja budynków oraz zbyt mała intensywność wymiany powietrza. Rosnąca liczba uczestników konferencji potwierdza przekonanie organizatorów, że ciągłe dążenie do upowszechniania idei zdrowych wnętrz mieszkalnych jest niezbędne.
Dr Jerzy Sowa przedstawił komunikaty organizacyjne.
Po raz pierwszy w tym roku Konferencja doczekała się oficjalnej strony internetowej pod adresem: http://www.iow.is.pw.edu.pl/iaq/. Można na niej znaleźć m.in. komunikaty Konferencji, jej historię, informacje o organiztorach, kartę zgłoszenia a nawet mapę dojazdu. Ta nowa droga komunikacji z Organizatorami powiodła się i będzie udoskonalana co roku. Po raz pierwszy również wydano materiały w postaci zwartego opracowania przed, a nie po Konferencji. Otrzymali je wszyscy uczestnicy spotkania. Teksty referatów, w postaci książki, zostaną wydane w późniejszym terminie. Książka, jak co roku, będzie szerszym opracowaniem zawierającym nie tylko materiały z Konferecji, ale także artykuły i referaty związane z tematyką konferencji; znajdzie się w niej miejsce dla wypowiedzi dyskusyjnych lub polemicznych, ofert badawczych, opisu napotkanych problemów, własnych doświadczeń, wyników badań, propozycji metod obliczeniowych i pomiarowych, uwag do uregulowań prawnych, itp.
Prof. Teresa Jędrzejewska-Ścibak podkreśliła w swoim wystąpieniu, iż polskie przepisy prawne oraz normy są niespójne, a brak rygorystycznych mechanizmów kontrolnych pozwala na wznoszenie obiektów nie spełniających wymagań. Niestety, jak tego nagminnie doświadczamy, utrzymuje się tendencja do minimalizowania kosztów inwestycyjnych bez kompleksowej oceny efektywności inwestycji w dłuższym okresie czasu. Prof. Ścibak przedstawiła również wymagania jakości powietrza w krajowych aktach prawnych oraz warunki ich realizacji z uwzględnieniem budynków szkolnych. Wymagania te zawarte są w przepisach Prawa Budowlanego, Rozporządzeniach ministrów oraz w Polskich Normach i Dyrektywach UE. Pani profesor wskazała również na brak kontroli nad jakością powietrza w salach szkolnych oraz określiła zakres odpowiedzialności wg polskiego prawa w temacie jakości powietrza począwszy od projektu po kontrolę Inspekcji Sanitarnych. Jako istotny powód niepowodzeń realizacyjnych w zakresie zapewnienia wymaganej wymiany powietrza wskazała na fakt istnienia bardzo poważnych luk w Prawie Budowlanym, Warunkach Technicznych oraz Polskich Normach. Poza tym Ustawa o termomodernizacji, opierająca się wszakże na tych aktach prawnych, pozbawiona jest wiarygodnego modułu obliczeniowego w zakresie oceny obciążeń energetycznych ze strony systemów wentylacji.
Prof. Tomasz Mróz z Zakładu Ogrzewnictwa, Klimatyzacji i Ochrony Powietrza Politechniki Poznańskiej przedstawił program Międzynarodowej Agencji Energii IEA w zakresie modernizacji budynków edukacyjnych. Dyskusja na ten temat sięga roku 1997 - konferencji „Forum Budynków Przyszłości” w Stuttgarcie. Omówił mooto programu, czyli jak nauczać, by uzmysłowić przyszłym pokoleniom konieczność oszczędzania energii oraz jak tę energię optymalnie wykorzystać nie obniżając jakości powietrza wewnętrznego. Program IEA „Modernizacja Budynków Edukacyjnych” udokumentował w swoich pracach badania nad istniejącymi i poddanych procesowi modernizacji budynkami szkolnymi. Więcej na temat programu Annex 36 IEA: http://www.annex.36.bizland.com.
Dane ogólnopolskie stacji sanitarno-epidemiologicznych na temat sytauacji i stanu budynków szkolnych w Polsce przedstawiła Barbara Ignar-Golinowska. Z danych tych wynika, że w 37,2% badanych pomieszczeń gimnazjalnych zainstalowano okna nowego typu o dużej szczelności uchylne. Wśród pozostałych (z oknmami starego typu), w 13,5% pomieszczeń nie zainstalowano w oknach wywietrzników (lufcików).
Jeżeli chodzi o urządzenia wentylacji grawitacyjnej, stwierdzono, że w 11,3% pomieszczeń nie miało takiej instalacji, a w 3% pomieszczeń urządzenia były niesprawne.
Ustalono, że w dniu zbierania informacji 84,6% badanych pomieszczeń wietrzono na wszystkich przerwach, 14,3% wietrzono na niektórych przerwach, a 1,1% (3 pomieszczenia) wcale nie wietrzono.
Dr Jerzy Sowa przedstawił wyniki badań nad jakością powietrza w budynkach szkolnych. W Polsce przeważająca liczba obiektów szkolnych to budynki z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych poddane w ostatnich latach różnego rodzaju remontom m.in. instalacji centralnego ogrzewania i węzłów cieplnych, docieplaniom przegród budowlanych oraz wymianie stolarki budowlanej. Niektóre z tych działań kojarzone są z pogarszaniem jakości powietrza w pomieszczeniach, dlatego postanowiono sprawdzić rzeczywisty stan jakości środowiska w polskich szkołach i porównać go z obowiązującymi wymaganiami oraz tendencjami światowymi w tym zakresie. Zbadano 26 pomieszczeń w 24 budynkach szkolnych gminy Warszawa – Centrum (z badań wyłączono pracownie chemiczne). Do oceny intensywności wymiany powietrza w klasach wykorzystano metodykę interpretacji zmian stężeń dwutlenku wegla. Zaobserwowano, że praktycznie przez cały czas użytkowania klasy stężenie CO2 przekraczało 1000 ppm, standard akceptowalnej jakości powietrza stosowany w wielu krajach. Jeżeli chodzi o temperaturę powietrza w badanych klasach – wskazuje na nieefektywna pracę automatycznej regulacji centralnego ogrzewania. Natomiast dopuszczalne stężenie formaldehydu (50 µ/m³) zostało przekroczone w 5 z 27 badanych pomieszczeń. Szokujące wyniki dało zbadanie krotności wymian powietrza w salach szkolnych. Okazało się bowiem, iż na statystycznego ucznia przypada maksymalnie do 2,0 m³/h, kiedy PN-83/1-03430 określa 20 m³/h na osobę!
Dla przykładu, podczas pierwszej godziny trwania konferencji, zmierzono emisję CO2. Wynik: 2200 ppm CO2.
W referacie Jolanty Łubkowskiej i Jerzego Kowalewskiego z Instytutu Techniki Budowlanej omówiono wyniki badań higienicznych powietrza w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych dla dzieci i młodzieży tj. szkołach, przedszkolach i żłobkach.
„Stan techniczny stolarki okiennej w budynkach szkół a wentylacja pomieszczeń” – tym zagadnieniem zajął się dr Piotr Lis z Politechniki Częstochowskiej. Z przedstawionych fragmentów wyników badań przeprowadzonych przez autora i dokonanych analiz wynika, że kształtowanie wspomnianych cech budynków pod kątem ograniczania strat ciepła z ogrzewanych pomieszczeń zazwyczaj pozostaje w pewnej sprzeczności z ich optymalizacją mającą za cel zapewnienie przebywającym w tych pomieszczeniach ludziom napływu strumienia powietrza zewnętrznego o odpowiedniej jakości i objętości, dostarczanego przez funkcjonującą wentylację grawitacyjną.
Materiały pokonfrencyjne wydawane są tradycyjnie w kilka miesięcy po zakończeniu konferencji cieszą się ogromnym zainteresowaniem i stanowią wyjątek potwierdzający regułę, że odczuwany jest brak polskojęzycznej literatury fachowej dotyczącej problematyki jakości powietrza w pomieszczeniach.
Śmiało można stwierdzić, że listopadowe spotkania na trwałe wpisały się do kalendarza konferencji w Polsce.
Od redakcji: W programie drugiego dnia konferencji przewidziano czas na dyskusję. Niestety nasz wysłannik nie mógł zostać na obradach 16. listopada br. Informacje zostaną uzupełnione w terminie późniejszym.
Prosimy o opinie na temat konferencji oraz nadsyłanie pomysłów na tematy przewodnie kolejnych konferencji.