Napełnianie zbiorników przenośnych powyżej 350 cm3 w świetle certyfikacji F-gazowej

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych, osoby zajmujące się napełnianiem zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3 muszą posiadać stosowne kwalifikacje.

Posiadanie certyfikatu F-gazowego odpowiedniej kategorii uprawnia do odzysku czynnika (czyli przetłoczenia czynnika chłodniczego z instalacji do butli). W jaki sposób powiązać opisane uprawnienia z certyfikatem personalnym związanym z czynnościami na instalacjach zawierających F-gazy? Czy dokonując odzysku czynnika z urządzenia musimy posiadać certyfikat „dla napełniaczy” oraz uprawnienia F-gazowe? Zapraszam do lektury poniższego artykułu, w którym znajdziecie Państwo odpowiedzi na powyższe pytania.

 

Uprawnienia dla napełniaczy a certyfikat F-gazowy

Osoby, które uzyskały certyfikat personalny do wykonywania czynności objętych Ustawą F-gazową (Dz.U. 2015, poz. 881), posiadają uprawnienia do wykonywania następujących czynności:

• kontrola szczelności urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane niezawarte w piankach, w ilości 5 ton ekwiwalentu CO₂ lub większej, chyba że urządzenia takie są hermetycznie zamykane, oznakowane jako takie i zawierają fluorowane gazy cieplarniane w ilościach mniejszych niż 10 ton ekwiwalentu CO₂,
• odzysk,
• instalacja,
• naprawa, konserwacja lub serwisowanie,
• likwidacja urządzeń,

przy czym szczegółowy zakres uprawnień określają cztery kategorie, i tak:

• posiadając kategorię I możemy wykonywać wszystkie wyżej wymienione czynności bez ograniczeń związanych z napełnieniem instalacji,
• kategoria II uprawnia do wykonywania czynności odzysku, instalacji, naprawy, konserwacji i serwisowania oraz likwidacji, ale w ograniczeniu do instalacji zawierających mniej niż 3 kg czynnika chłodniczego (lub 6 kg jeśli mamy do czynienia z urządzeniami hermetycznie zamkniętymi) oraz wykonywanie kontroli szczelności instalacji pod warunkiem, że taka kontrola nie wiąże się z otwarciem obiegu chłodniczego,
• kategoria III daje uprawnienia do wykonywania odzysku czynnika chłodniczego z instalacji zawierających mniej niż 3 kg czynnika (lub 6 kg jeśli mamy do czynienia z urządzeniami hermetycznie zamkniętymi),
• kategoria IV uprawnia do wykonywania kontroli szczelności instalacji pod warunkiem, że taka kontrola nie wiąże się z otwarciem obiegu chłodniczego.

 

Analizując zakres uprawnień możemy stwierdzić, że osoby posiadające kategorię I, II lub III mogą dokonywać czynności odzysku czynnika z instalacji. Czy w związku z powyższym, uprawnienia F-gazowe wystarczą, aby odzyskiwać czynnik?

Ustawa F-gazowa określa postępowanie i obowiązki wynikające między innymi z Rozporządzenia (UE) nr 517/2014, którego celem jest ochrona środowiska przez zmniejszenie emisji fluorowanych gazów cieplarnianych, ustanawiając w szczególności zasady ograniczania emisji, wykorzystywania, odzyskiwania i niszczenia fluorowanych gazów cieplarnianych. W myśl Ustawy F-gazowej, personel posiadający uprawnienia, powinien posiadać wiedzę dotyczącą ograniczenia emisji w zakresie czynności, na które posiada uprawnienia.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych dotyczy kwestii bezpieczeństwa związanych z pracą przy urządzeniach objętych Rozporządzeniem i powołuje się na Ustawę o Dozorze Technicznym (Dz.U. nr. 122, poz. 1321). Zgodnie z tą Ustawą:

„Dozorem technicznym są określone Ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych i urządzeń do odzyskiwania par paliwa oraz działania zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego w tych obszarach.”

Przekrój butli dwu zaworowej do odzysku chłodniczego

 

Stacja do odzysku czynnika chłodniczego

Reasumując, Ustawa F-gazowa (i zgodne z Ustawą certyfikaty) dotyczy aspektów związanych z ograniczeniem emisji do atmosfery, czyli ochroną środowiska natomiast uprawnienia wynikające z Rozporządzenia zgodnego z Ustawą o Dozorze Technicznym dotyczą osób pracujących przy urządzeniach technicznych i związane są z zapewnieniem bezpieczeństwa przy ich eksploatacji. Idąc dalej, prowadząc odzysk czynnika, powinniśmy zatem posiadać zarówno uprawnienia F-gazowe, jak również kwalifikacje dla osób napełniających zbiorniki przenośne.

 

W jaki sposób uzyskać uprawnienia dla napełniaczy?

Napełnianie ciśnieniowych zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm³ fluorowanymi gazami cieplarnianymi – wykonywane podczas odzysku czynnika ziębniczego z instalacji chłodniczych, klimatyzacyjnych lub pomp ciepła wymaga uzyskania odpowiednich uprawnień potwierdzonych pozytywnym wynikiem egzaminu. Wspomniany egzamin składa się z części teoretycznej i praktycznej. Podczas części teoretycznej kandydat ustnie odpowiada na pytania zadawane przez komisję. Członkowie komisji zadają 2 pytania ogólne oraz 3 specjalistyczne z zakresu konkretnej grupy gazów. Aby pozytywnie zaliczyć egzamin teoretyczny należy odpowiedzieć przynajmniej na jedno pytanie z części ogólnej oraz dwa pytania z części specjalistycznej. Część praktyczna egzaminu polega na napełnieniu zbiornika, podczas którego trzeba wykazać się znajomością rozpoznania oznaczeń zbiornika i jego oceny technicznej, podłączenia zbiornika, oceny prawidłowości napełnienia i czynności po napełnieniu oraz zastosowania odpowiednich nalepek, które powinny zostać umieszczone na napełnianym zbiorniku. 

Kandydat ubiegający się o uzyskanie uprawnień powinien mieć ukończone 18 lat oraz posiadać wiedzę teoretyczną i praktyczną związaną z czynnościami napełniania zbiorników przenośnych. W odniesieniu do napełniania zbiorników fluorowanymi gazami cieplarnianymi (F-gazy) wymagany jest również certyfikat personalny odpowiedniej kategorii (kategorie zostały opisane wcześniej).

Przekrój stacji do odzysku czynnika chłodniczego

Gdzie można uzyskać uprawnienia dla napełniaczy?

Centralny Ośrodek Chłodnictwa „COCH” w Krakowie Sp. z o.o. prowadzi szkolenia dla osób ubiegających się o uzyskanie uprawnień do napełniania ciśnieniowych zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm³ fluorowanymi gazami cieplarnianymi. Trenerzy prowadzący szkolenie posiadają wiedzę teoretyczną oraz praktyczną, zgodną z zakresem egzaminu. Bezpośrednio po szkoleniu zbiera się komisja egzaminacyjna UDT i można przystąpić do egzaminu, który również odbywa się w placówce COCH-u. Egzamin praktyczny kandydaci zdają na specjalistycznym stanowisku przeznaczonym do odzysku czynnika chłodniczego, na którym wcześniej odbywa się szkolenie. Opisane rozwiązanie znacznie ułatwia uzyskanie uprawnień, ponieważ sprawdzenie wiedzy odbywa się w tym samym miejscu co szkolenie, a wyposażenie techniczne stosowane podczas szkolenia wykorzystywane jest również podczas egzaminu praktycznego.

 

Źródło:

1. ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2015/2067 z dnia 17 listopada 2015 r. ustanawiające, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014, minimalne wymagania i warunki wzajemnego uznawania certyfikacji osób fizycznych w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła oraz agregatów chłodniczych samochodów ciężarowych i przyczep chłodni, zawierających fluorowane gazy cieplarniane, a także certyfikacji przedsiębiorstw w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła zawierających fluorowane gazy cieplarniane.
2. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
3. USTAWA z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych.
4. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 842/2006.
5. USTAWA z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym.
6. https://www.udt.gov.pl/.

 

Autor artykułu: mgr inż. Andrzej Chmaj