Klimatyzacja samochodowa w aspekcie aktualnych wymagań prawnych

Wzrost stopy życiowej społeczeństwa znajduje odzwierciedlenie między innymi w sektorze transportu. Koncerny motoryzacyjne prześcigają się we wdrażaniu technologii mających na celu zapewnienie bezpiecznego i wygodnego transportu. Jednym z czynników wpływających na komfort oraz bezpieczeństwo jazdy jest odpowiedni klimat w kabinie pojazdu.

Nowoczesne systemy klimatyzacji samochodowej

Obecnie coraz częściej korzystamy z dobrodziejstw klimatyzacji samochodowej. Instalacje mające na celu utrzymanie odpowiednich warunków wewnątrz pojazdu stały się standardowym wyposażeniem oferowanym przez producentów samochodów. Najnowsze rozwiązania pozwalają na strefowe kształtowanie jakości powietrza w kabinie, z uwzględnieniem preferencji każdego podróżującego pojazdem. Mnogość rozwiązań konstrukcyjnych wpływa na właściwy dobór elementów składowych, pozwalających na optymalne pod kątem uzyskiwanych parametrów, ekonomiczne i efektywne wykorzystanie instalacji.

Na parametry pracy i koszty eksploatacyjne wpływa również rodzaj zastosowanego czynnika chłodniczego. Aktualnie najbardziej rozpowszechnionym czynnikiem jest R134a. W instalacjach nowych pojazdów spotkamy się natomiast z zastosowaniem syntetycznego czynnika należącego do grupy hydrofluoroolefin (HFO) R1234yf oraz naturalnego czynnika R744 (dwutlenek węgla). Niestety, obecnie nie mamy idealnego czynnika chłodniczego, ponieważ każdy z opisanych przykładów ma swoje wady i zalety. Przykładowo, czynnik R134a sprawdził się w branży klimatyzacji samochodowej pod względem efektywności instalacji oraz serwisowania i użytkowania pojazdów. Istotną wadą R134a jest jednak najwyższa, w porównaniu z pozostałymi wymienionymi powyżej czynnikami, wartość współczynnika globalnego ocieplenia (GWP), wynosząca 1430. Przedstawiona wartość oznacza, iż uwolnienie 1 kg czynnika R134a jest równoznaczne z emisją 1430 kg dwutlenku węgla do atmosfery.

W związku ze znacznym negatywnym wpływem na środowisko, w połączeniu z powszechnością stosowania i znacznym źródłem emisji czynnika do środowiska pochodzącym właśnie z instalacji klimatyzacji samochodowych, zgodnie z europejską dyrektywą 2006/40/WE, od 1 stycznia 2017 roku nowo produkowane pojazdy w swoich instalacjach klimatyzacyjnych muszą zawierać czynnik chłodniczy o wartości GWP poniżej 150 (kategorie pojazdów, których dotyczy opisany obowiązek zostały zdefiniowane w dyrektywie).

Alternatywą dla czynnika R134a są aktualnie czynniki R1234yf oraz R744. Czynnik z grupy HFO jest przykładem najbardziej rozpowszechnionego czynnika o obniżonej wartości współczynnika globalnego ocieplenia (GWP = 4), stosowanym obecnie w instalacjach nowo produkowanych pojazdów. Niewątpliwą zaletą wskazanego czynnika jest niska wartość GWP oraz stosunkowo szybki rozpad w atmosferze w przypadku emisji, który wynosi zaledwie 11 dni (dla porównania, R134a potrzebuje aż 13 lat!!!).

Najistotniejsze wady R1234yf to:

• palność czynnika;
• obniżona w stosunku do wartości uzyskiwanych dla R134a wydajność chłodnicza instalacji;
• niska temperatura samozapłonu;
• rozpad pod wpływem światła;
• ryzyko tworzenia się kwasu fluorowodorowego w kontakcie czynnika z wodą;
• cena.

Zastosowanie z kolei dwutlenku węgla w instalacji chłodniczej wiąże się z pokonaniem bariery wysokich ciśnień roboczych i niskiej temperatury punktu krytycznego, powyżej której niemożliwe jest jego skroplenie czynnika. Pokonanie opisanych przeszkód, czyli właściwe zaprojektowanie i wykonanie instalacji może przynieść wiele korzyści, między innymi zadowalającą efektywność chłodniczą, a co za tym idzie – zastosowanie mniejszych elementów składowych instalacji oraz niewielki wpływ na degradację środowiska.

 

Co jeszcze możemy zrobić dla środowiska naturalnego?

Ograniczenia wynikające z europejskiej dyrektywy w odniesieniu do klimatyzacji pojazdów mają na celu stosowanie czynników o obniżonej wartości GWP. Inny istotny aspekt ochrony środowiska wynika z właściwego postępowania przy dokonywaniu serwisu klimatyzacji samochodowych. Właściwie wykonany serwis powinien gwarantować minimalną emisję czynnika do środowiska podczas prac przy instalacjach klimatyzacyjnych. W związku z powyższym, prace serwisowe powinny być przeprowadzane przez właściwie przeszkolony serwis. Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 307/2008 tylko odpowiednio wykwalifikowany personel może wykonywać czynności określone w rozporządzeniu. Opisane czynności dotyczą odzysku fluorowanych gazów cieplarnianych z systemów klimatyzacyjnych w pojazdach silnikowych objętych zakresem dyrektywy 2006/40/WE.

W art. 2 dyrektywy znajdziemy następującą informację:
Jedynie personel będący w posiadaniu zaświadczenia, o którym mowa w art. 3, jest uznawany za odpowiednio wykwalifikowany do wykonywania czynności, o której mowa w art. 1.

Aby uzyskać wspomniane powyżej zaświadczenie, osoba zajmująca się serwisem instalacji klimatyzacyjnych pojazdów musi odbyć szkolenie w akredytowanym ośrodku szkoleniowym.

W jaki sposób uzyskać uprawnienia do serwisowania instalacji klimatyzacyjnych pojazdów?

Listę akredytowanych jednostek wydających zaświadczenia o odbytym szkoleniu w odniesieniu do wykonywania odzysku z instalacji można znaleźć w oficjalnych rejestrach aktualizowanych i udostępnionych na stronie Urzędu Dozoru Technicznego. Centralny Ośrodek Chłodnictwa „COCH” w Krakowie Sp. z o.o. uzyskał uprawnienia do wydawania wyżej wymienionych zaświadczeń. Podczas szkoleń oferowanych przez COCH, uczestnik ma możliwość zdobycia wiedzy teoretycznej i praktycznej zarówno technicznej, jak i dotyczącej aktualnych regulacji prawnych oraz obowiązków warsztatów samochodowych oferujących usługi związane z serwisem instalacji klimatyzacyjnych pojazdów. Szkolenia przeprowadzane są przez odpowiednio wykwalifikowaną kadrę o udokumentowanej praktyce zawodowej i odpowiednim wykształceniu.

Część praktyczna prowadzona jest w sposób otwarty – grupa, przy wsparciu trenera, na bieżąco rozwiązuje problemy związane z codzienną praktyką podczas dokonywania czynności serwisowych. Istotną rolę odgrywa również czas poświęcony na pytania dotyczące problemów podczas serwisowania pojazdów. Czynności manualne wykonywane są na przykładowym pojeździe, co pozwala na wierne zobrazowanie codziennej praktyki warsztatów samochodowych. Szkolenie kończy się wydaniem stosownego zaświadczenia uprawniającego do wykonywania czynności objętych Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 307/2008, a autentyczność wydanych zaświadczeń COCH potwierdza poprzez umieszczenie danych dotyczących wydawanych dokumentów w oficjalnym rejestrze znajdującym się na stronie internetowej ośrodka.

Potwierdzeniem jakości usług oferowanych przez Centralny Ośrodek Chłodnictwa jest pozytywny wynik kontroli Urzędu Dozoru Technicznego, w wyniku której jednostka otrzymała przedłużenie akredytacji w zakresie między innymi wydawania zaświadczeń o odbytym szkoleniu z instalacji klimatyzacji samochodowych.

 

Autor artykułu:

mgr inż. Andrzej Chmaj