BHP w kanale. Wentylacja i klimatyzacja w środowisku pracy

W przypadku zastosowania urządzeń wentylacyjnych należy również stosować się do przepisów bhp. Ruchome części występujące w wentylatorach mogą być przyczyną groźnych wypadków, a duże podciśnienie w okolicy czerpni powietrza może niejednemu instalatorowi zerwać beret z głowy. Nie należy oczywiście zapominać również o zdrowym rozsądku, gdy jakiegoś paragrafu zabraknie.

Wentylacja mechaniczna jest to pobudzenie ruchu powietrza za pomocą mechanicznego środka, jakim jest wentylator. Rozróżniamy dwa podstawowe typy wentylatorów ze względu za zasadę działania:
Wentylatory promieniowe - silnik napędowy jest umieszczony na zewnątrz kanałów wentylacyjnych, napędza oś, na której umieszczone są łopatki wentylatora. Wentylator pobiera powietrze z zewnątrz pomieszczenia i wtłacza do kanałów
wentylacyjnych.
Wentylatory osiowe - konstrukcja wentylatora osiowego wraz z silnikiem i wirnikiem umieszczona jest
wewnątrz kanału wentylacyjnego.
Wykorzystując w ten sposób odpowiednio dużą różnicę ciśnienia w sieci rozprowadzającej powietrze, niezależnie od czynników meteorologicznych, powietrze może być poddawane przygotowaniu przed wprowadzeniem go do sieci (odpylenie, ogrzanie, chłodzenie, nawilżanie, osuszanie, klimatyzacja) poprzez czerpnie powietrza. Czerpnie powietrza powinny być zlokalizowane w sposób
umożliwiający pobieranie powietrza niezanieczyszczonego.
Podział
System wentylacji mechanicznej dzielimy na:
Wentylację wywiewną - polegającą na wywiewaniu powietrza z pomieszczeń, dzięki czemu wskutek wytworzonego podciśnienia powietrze zewnętrzne napływa drogą infiltracji przez nieszczelności z zewnątrz lub z sąsiednich pomieszczeń. System ten znajduje zastosowanie w pomieszczeniach raczej drugorzędnych lub wymagających niewielkiej wymiany powietrza, a więc w budynkach mieszkalnych,
ustępach o małej ilości oczek, szatniach. W pomieszczeniach wymagających większych ilości powietrza stosowanie tylko wentylacji wywiewnej jest niedopuszczalne.
Wentylację nawiewną - polegającą na doprowadzeniu powietrza do pomieszczenia i wytworzeniu nadciśnienia. Powietrze nawiewne musi być odpowiednio przygotowane (ogrzane w okresie zimy, chłodzone w okresie lata - klimatyzacja).
Obecnie stosuje się przy wejściach tzw. kurtyny powietrzne, nawiew odpowiednio ogrzanego lub schłodzonego powietrza.
Wentylację nawiewno-wywiewną - jest to podstawowy system wentylacji mechanicznej. Sposób rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w pomieszczeniu decyduje o sposobie rozmieszczenia otworów nawiewnych i wywiewnych, czyli o doborze systemu wentylacji. Jako zasadę należy przyjąć, że wybrany system powinien zapewnić równomierny dopływ powietrza do sfery przebywania ludzi. Powietrze usuwane z pomieszczenia należy zasysać jak najbliżej miejsc, gdzie wydzielają się zanieczyszczenia.
Czerpnie powietrza
Powietrze do układu wentylacyjnego pobierane jest poprzez czerpnie powietrza, a zużyte wydalone przez tzw. wyrzutnie. Czerpnie i wyrzutnie zanieczyszczonego powietrza należy stosować poza strefami zagrożenia wybuchem, zachowując między innymi odległość nie mniejsza niż 10 m, mierząc w rzucie poziomym, przy czym wyrzutnia powinna być usytuowana powyżej poziomu czerpni.
Wyrzutnie
Wyrzutnie wentylacji mechanicznej powinny być wyprowadzone na wysokość co najmniej 0,4 m ponad powierzchnią, na której są zamontowane oraz na wysokości co najmniej 0,3 m ponad linię łączącą najwyższe punkty przeszkód. Odległość wyrzutni wentylacji mechanicznej od okien budynku przeznaczonego na pobyt
ludzi nie powinna być mniejsza niż 3 m w rzucie poziomym i 1 m w rzucie pionowym. W wypadku usuwania substancji szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi, odległość pozioma powinna być zwiększona co najmniej do 6 m.
Czystość
Powietrze doprowadzone do pomieszczeń pracy z zewnętrz za pomocą wentylacji nawiewnej powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy. Wentylacja nie powinna powodować wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy. Nie
dotyczy to wentylacji awaryjnej.
W pomieszczeniach zagrożonych wydzielaniem się lub przenikaniem z zewnętrz substancji szkodliwych dla zdrowia lub substancji palnej w ilościach mogących stworzyć zagrożenie wybuchem, należy stosować dodatkową, awaryjną wentylację wyciągową, uruchamianą od wewnątrz i z zewnętrz pomieszczenia i zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną do przeznaczenia pomieszczenia zgodnie z przepisami. Jeżeli proces technologiczny jest źródłem miejscowym emisji substancji szkodliwych o niedopuszczalnym stężeniu lub uciążliwym zapachu, należy stosować miejscowe odciągi wentylacyjne współpracujące z wentylacją
ogólną dla zapewnienia odpowiednich warunków wymiany i czystości powietrza. System wentylacji mechanicznej wyciągowej, jak i nawiewnej winien być wyposażony w sygnalizację świetlną i dźwiękową, uruchamiającą się w przypadkach wyłączenia się wentylatorów.
Do mechanicznego nawiewu i wyciągu powietrza służą wentylatory osiowe i promieniowe ze stali ocynkowanej lub malowanej farbami antykorozyjnymi.
Do transportu powietrza używa się przeważnie prostokątnych kanałów powietrznych, wykonanych z blachy stalowej, ocynkowanej o grubości do 1,5 mm i z blachy stalowej, czarnej, malowanej obustronnie dwiema warstwami farby antykorozyjnej o grubości równej lub większej od 2 mm. Kanały z blachy ocynkowanej łączone są za pomocą zamka blacharskiego i wkładek, a kanały
z czarnej blachy są bezpośrednio spawane lub łączone za pomocą kołnierzy.
Kanały są wyposażone w klapy rozdzielcze i regulacyjne oraz w specjalne,
zamykane otwory do przeprowadzania konserwacji.
Otwory nawiewne i wyciągowe w kanałach powietrznych mają siatki
ochronne z ocynkowanego, stalowego drutu. Kanały są mocowane za pomocą
uchwytów do konstrukcji ścian lub sufitów pomieszczeń pracy.
Obliczenie przewodów powietrznych
Po obliczeniu zapotrzebowania powietrza wentylacyjnego wybiera się i produkuje odpowiedni system wentylacji oraz oblicza się opory przepływu powietrza przez ten system.
W tym celu trzeba wykonać następujące czynności:
- Zaprojektować układ sieci przewodów wentylacyjnych, ustalając miejsce
zainstalowania wentylatorów oraz czerpni dla nawiewu i wyrzutni.
- Wyznaczyć magistralę dla danego układu przewodów wentylacyjnych,
tj. taka trasę przepływu powietrza między otworem wlotowym i wylotowym,
która ma największe opory przepływu powietrza, przeważnie jest to najdłuższa trasa.
- W głównej magistrali zaleca się stosowanie optymalnych prędkości powietrza 6-8 m/s. Zasadniczo nie należy przyjmować prędkości znacznie
większych od panujących w wentylatorze. Ze zmianą wydatku w przekroju
kanału powietrznego należy stopniowo zmniejszać lub zwiększać prędkość w celu uniknięcia dodatkowych oporów przepływu wywołanych nagłą zmianą prędkości powietrza.
- Przy zmianach prędkości przepływu powietrza, mniejszych od 2 m/s opory miejscowe w konfuzorach lub dyfuzorach są tak nieznaczne (rzędu 0,05 mm H2O), że dla uproszczenia można je w obliczeniach pominąć,
dodając na końcu na nieprzewidziane opory 10-20%, zależnie od długości agistrali. W odgałęzieniach optymalne prędkości powinny kształtować się w zakresie 2-8 m/s.
Na wylotach z kratek nawiewnych prędkość powietrza powinna wnosić 1-2 m/s w pobliżu strefy przebywania ludzi oraz 3-4 m/s jeżeli strumień
powietrza nie jest skierowany w kierunku częstego przebywania ludzi.
Na wlotach do kratek wyciągowych prędkość powietrza może wynosić 2-3 m/s w strefach częstego przebywania ludzi oraz 4-5 m/s w innych wypadkach.
- Przy wyznaczaniu przewodów powietrznych należy stosować znormalizowane i zunifikowane wymiary kanałów.
- Należy tak dobierać odgałęzienia magistrali, żeby opory przepływu
powietrza w przewodach zbiegających się w miejscach rozgałęzień były równe.
- Należy tak dobrać wentylatory, aby dla założonego wydatku opory sieci
wentylacyjnych nie przekraczały dyspozycyjnego sprężu wentylatora.
Joanna Hildebrandt

Źródło: ''