Wdrożenie ustaleń Dyrektywy 2002/91/WE w Polsce

Świadectwa charakterystyki energetycznej oraz nowy system oceny energetycznej budynków i lokali mieszkalnych po zmianie "Prawo Budowlane" wdrażającej postanowienie Dyrektywy 2002/91/WE

Stan prawny z dnia 15 września 2008 r.
Wzrost cen nośników energii i kurczenie się zasobów surowców naturalnych oraz konieczność ochrony środowiska przez zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery (protokół w Kioto) to główne powody, dla których oszczędność energii na ogrzewanie obiektów w sektorze komunalno-bytowym staje się aktualnie poważnym zagadnieniem technicznym i gospodarczym w Europie. Parlament Europejski i Rada uchwaliła 16 grudnia 2002 r. Dyrektywę 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (w skrócie EPBD), która nakłada na kraje członkowskie Unii Europejskiej obowiązek oceny i certyfikacji energetycznej budynków, w celu ograniczenia ich energochłonności, co ma stanowić istotny element polityki energetycznej i klimatycznej Europy.
Dyrektywa 2002/91/WE obowiązuje od dnia 4 stycznia 2006 r. i w niektórych krajach już funkcjonują systemy oceny energetycznej i auditingu energetycznego, ale w większości krajów, w tym i w Polsce, pełne wdrożenie dyrektywy planowane jest po 3-letnim okresie przejściowym z powodu braku wykwalifikowanych ekspertów (certyfikatorów) i możliwości wdrożenia przepisów wykonawczych.
W Polsce wprowadzenie założeń dyrektywy EPBD do prawa krajowego nastąpiło we wrześniu 2007 r. w formie zmian do ustawy „Prawo budowlane” [6], które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. Aktualnie na dzień 15 września 2008 r. brak jest w kraju podstawowego przepisu wykonawczego – rozporządzenia w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego oraz sposobu sporządzania i wzoru świadectw ich charakterystyki energetycznej.

Ustawa „Prawo budowlane”
Podstawowym dokumentem wdrążającym postanowienia Dyrektywy 2002/91/WE w Polsce jest projekt z 9 września 2008 r. o zmianie ustawy „Prawo budowlane” oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2007 r. Nr 191, poz. 1373) [5], który określa głównie nowe zasady oceny energetycznej budynków (mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej, produkcyjnych i magazynowych) oraz lokali mieszkalnych, w zakresie obowiązku posiadania świadectw charakterystyki energetycznej oraz kontroli kotłów, systemów klimatyzacji oraz instalacji grzewczych w budynkach lub lokalach mieszkalnych. Ustawa „Prawo budowlane” wprowadza następujące regulacje prawne w odniesieniu do wprowadzenia świadectw energetycznych:
• obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku oddawanego do użytkowania oraz budynku podlegającego zbyciu lub wynajmowi poprzez określenie wielkości energii wyrażonej w kWh/m2/rok niezbędnej dla zaspokojenia różnych potrzeb związanych z użytkowaniem budynku (art. 5 ust. 3),
• obowiązek posiadania świadectwa energetycznego budynku, kiedy upłynie termin ważności świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub w wyniku przebudowy lub remontu budynku uległa zmianie jego charakterystyka energetyczna (art. 63 ust. 3),
• obowiązek posiadania świadectwa energetycznego przy zbyciu lub najmie budynków lub lokali mieszkalnych w aktach notarialnych i umowach wynajmu (art. 63a),
• upoważnienie osób do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków, które: ukończyły studia magisterskie albo studia inżynierskie na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewne, posiadają uprawnienia budowlane do projektowania albo odbyły szkolenie i złożyły z wynikiem pozytywnym egzamin przed ministrem budownictwa, a takoż ukończyły nie mniej niż roczne studium podyplomowe w zakresie audytu energetycznego oraz oceny energetycznej budynków (art. 5 ust. 8 oraz ust. 11).
Sporządzanie świadectwa energetycznego nie jest wymagane dla budynków wymienionych w art. 5 ust. 7 „Prawa budowlanego” [5]:
1. podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
2. używanych jako miejsca kultu i do działalności religijnej,
3. przeznaczonych do użytkowania w czasie nie dłuższym niż 2 lata,
4. niemieszkalnych służących gospodarce rolnej,
5. przemysłowych i gospodarczych o zapotrzebowaniu na energię nie większym niż 50 kWh/m2/rok,
6. mieszkalnych przeznaczonych do użytkowania w czasie nie dłuższej niż 4 miesiące w roku,
7. wolno stojących o powierzchni użytkowej poniżej 50 m2.

Świadectwa charakterystyki energetycznej
Głównym elementem nowego systemu oceny energetycznej budynków jest świadectwo energetyczne budynku, dokument charakteryzujący jakość budynku z punktu widzenia zapotrzebowania na energię i koszty użytkowania, a także zawierający uwagi dotyczące możliwych zmian ograniczających zużycie energii w trakcie dalszej eksploatacji budynku przez poprawę efektywności energetycznej budynku i zwiększając jego izolacyjność drogą termomodernizacji.
Ustawa w art. 5 ust. 3 [5] określa dla każdego budynku oddawanego do użytkowania oraz budynku podlegającego zbyciu lub wynajmowi obowiązek ustalenia, w formie świadectwa charakterystyki energetycznej, jego charakterystykę energetyczną, wyrażoną wielkość energii w kWh/m2/rok niezbędną do zaspokojenia różnych potrzeb związanych z użytkowaniem budynku. Obowiązek posiadania świadectwa energetycznego budynku od dnia 1 stycznia 2009 r. dotyczyć będzie w szczególności:
1) inwestora, który do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie nowego budynku – będzie zobowiązany dołączyć (art. 57 ust. 1 pkt 7) kopię świadectwa charakterystyki energetycznej budynku;
2) właściciela lub zarządcy obiektu (art. 63 ust. 2) o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m2, zajmowanego przez organy administracji publicznej lub w którym świadczone są usługi znacznej liczbie osób, jak: dworce, lotniska, muzea, hale wystawiennicze – będzie zobowiązany umieścić w widocznym miejscu świadectwo charakterystyki energetycznej budynku;
3) właściciela lub zarządcy budynku (art. 63 ust. 3 pkt 1), który będzie zobowiązany sporządzić świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, jeżeli upłynie termin jego ważności po 10 latach;
4) właściciela lub zarządcy (art. 63 ust. 3 pkt 2), który będzie zobowiązany sporządzić świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, jeżeli w wyniku przebudowy lub remontu budynku (wymiana okien, ocieplenie przegród zewnętrznych, modernizacja kotłowni c.o. czy też inne prace termomodernizacyjne) uległa zmianie jego charakterystyka energetyczna, o ile koszt robót budowlanych jest wyższy niż 25% wartości odpowiadającej kosztom odtworzenia budynku;
5) inwestora, developera, właściciela lub zarząd spółdzielni mieszkaniowej (art. 63a ust. 1), w przypadku umów, na podstawie których następuje:
a) przeniesienie własności budynku, lokalu mieszkalnego, lub będącej nieruchomością części budynku, stanowiącej samodzielną całość techniczno- użytkową, albo
b) przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.
Zbywca przekazuje nabywcy odpowiednie świadectwo charakterystyki energetycznej, jeżeli przepisy ustawy wymagają dla tego budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku, stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, ustalenia charakterystyki energetycznej.
6) najemcy (art. 63a ust. 2) budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową powinno być udostępnione odpowiednie świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, jeżeli przepisy ustawy wymagają dla tego budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową ustalenia charakterystyki energetycznej;
7) właściciela lub zarządcy (art. 64 ust. 3), który jest zobowiązany dołączyć do książki obiektu budowlanego protokoły z kontroli obiektu budowlanego, oceny i ekspertyzy, dotyczące jego stanu technicznego, świadectwo charakterystyki energetycznej oraz dokumenty, o których mowa w art. 63.
Podstawą metodologii sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej będzie rozporządzenie (projekt czerwiec-lipiec 2008 r.) [15], które określi metody oceny i obliczania zapotrzebowania energii budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, w zakresie: wzoru świadectwa energetycznego i sposobu jego sporządzania oraz metodologii obliczania charakterystyki energetycznej dla budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, przyjmując normatywne warunki użytkowania oraz sposób sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków, który oparto o ustalenia normy EN-15217.
Do obliczeń rocznego zapotrzebowania energii pierwotnej na jednostkę powierzchni kWh/m2/rok dostarczanej przez systemy techniczne w budynkach dla celów ogrzewania i wentylacji oraz podgrzewania ciepłej wody – przyjęto metodologię podaną w zał. Nr 1 a dla budynków z dodatkową klimatyzacją i oświetleniem – metodologię podaną w zał. Nr 2. Charakterystyka energetyczna budynku zostanie określona na podstawie wartości wskaźnika EP określonego w zał. Nr 3. Porównanie wskaźnika EP na wykresie (suwakowym) umieszczonym w świadectwie energetycznym z odpowiednią wartością referencyjną wynikającą z przepisów (WT2008) określone zostało na wzorach świadectw energetycznych podanych w zał. Nr 4, 5 i 6.
Dokumenty związane z metodologią sporządzania świadectw energetycznych to:
• Projekt nowelizacji rozporządzenia z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania (DzU z 2002 r. Nr 75, poz. 690 i z 2004 r. Nr 109, poz. 1156) [11] – określi nowe zaostrzone wymagania (§329) odnośnie wymagań izolacyjności cieplnej przegród budowlanych – ścian, stropów, stropodachów i okien (wartości współczynnika przenikania ciepła Uk(max) po uwzględnieniu dodatku na mostki cieplne) dla budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, budynków użyteczności publicznej, produkcyjnych, magazynowych i gospodarczych;
• Projekt nowelizacji rozporządzenia z dnia 28 czerwca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (DzU z 2003 r. Nr 120, poz.1133) [12], wprowadzi do projektu budowlanego (§11 ust. 2 pkt 9) obowiązek opracowania projektowanej charakterystyki energetycznej obiektu budowlanego wg wzoru podanego w zał. nr 1 do rozporządzenia. Obowiązek ten ma na celu inwentaryzację wskaźników oraz danych projektowych niezbędnych do sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej dla nowo wznoszonego budynku. W stosunku do budynku o powierzchni użytkowej, większej niż 1000 m2 (§11 ust. 2 pkt 10a) obowiązek przeprowadzenia analizy możliwości racjonalnego wykorzystania pod względem technicznym i ekonomicznym alternatywnych źródeł energii takich, jak: pompy ciepła, kolektory słoneczne, gruntowe wymienniki ciepła oraz zdecentralizowany system zaopatrzenia w energię w postaci bezpośredniego lub blokowego ogrzewania, a także możliwość zastosowania skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła. W opisie projektu budowlanego (§11 ust.2 pkt 10b) należy podać sposób regulacji i sterowania, użytkowania, obsługi i konserwacji elementów, urządzeń i instalacji mających wpływ na projektowaną charakterystykę energetyczną budynku oraz parametry klimatu wewnętrznego, a w stosunku (§12 ust.1 pkt 3) do budynku ogrzewanego, wentylowanego i klimatyzowanego podać schematy funkcjonalne projektowanych instalacji.
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (DzU z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.)[18] z wprowadzonymi zmianami:
– w art. 155 ust. 1 dodano pkt 8 – „przy szacowaniu nieruchomości wykorzystuje się dane o nieruchomości, zawarte w szczególności w: świadectwie charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową”;
– w art. 181 ust. 6 dodano pkt 8 – „Przy zawieraniu umowy pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, pośrednik odpowiedzialny zawodowo za jej wykonanie ma prawo wglądu oraz pobierania odpowiednich odpisów, wypisów i zaświadczeń zawartych w świadectwie charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową;
– w art. 186 ust. 6 dodano pkt 7 – „Przy zawieraniu umowy o zarządzanie nieruchomością, zarządca odpowiedzialny zawodowo za jej wykonanie ma prawo wglądu oraz pobierania odpowiednich odpisów, wypisów i zaświadczeń zawartych w świadectwie charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową.
• Podstawy normalizacji i wymagania zawarte w aktualnych Polskich Normach (PN-EN, PN-EN ISO) dla potrzeb certyfikacji energetycznej budynków przywołane w polskich przepisach prawnych, wdrążających Normy Europejskie (EN lub ujednolicenie zapisu norm międzynarodowych ISO) związanych ze wspieraniem Dyrektywy 2002/91/WE w ramach współpracy Komitetu CEN/TC 89 oraz Polskiego Komitetu Normalizacji Zespół KT 179 [14].
Źródło: http://www.polskiinstalator.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1040&Itemid=181
Pełna treść artykułu: Polski Instalator nr 9/2008