Środki za niewykorzystany limit - informacja

INFORMACJA

Polska może pozyskać znaczące środki na ochronę środowiska
sprzedając USA niewykorzystywany limit zużycia
substancji zubożających warstwę ozonową
1. W związku ze szkodliwością tzw. freonów (substancji typu CFC i HCFC) dla stratosferycznej warstwy ozonowej, już od kilkunastu lat wykorzystanie tych związków jest sukcesywnie ograniczane. Protokół Montrealski był pierwszą międzynarodową umową regulującą te zagadnienia i mającą na celu zapobieganie problemom, nie zaś jedynie naprawę skutków. Dokument ten podpisano 16 września 1987 roku. Polski parlament ratyfikował Protokół w lipcu 1990 roku (Dz.U. z 1992 r. Nr 98 poz. 490 i 491). Do dziś, Protokół ratyfikowało ponad 170 państw.
2. Zgodnie z art. 2 § 5 bis Protokołu Montrealskiego każda Strona tej umowy może przekazać innej Stronie dowolną część swego przydziału maksymalnego zużycia substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO, w tym m.in. freonów). Aby transakcja taka mogła być przeprowadzona, muszą być spełnione trzy podstawowe warunki:
a. państwo odstępujące swój przydział nie może być zaliczane do tzw. krajów rozwijających się;
b. zużycie substancji CFC w 1989 r. w kraju przekazującym swój przydział nie przekroczyło 0,25 kg na mieszkańca;
c. łączny poziom zużycia SZWO w zainteresowanych państwach nie przekroczy limitów określonych w art. 2F Protokołu.
3. Dwa pierwsze warunki spełniają łącznie jedynie dwa kraje – Polska i Norwegia. Trzeci warunek spełniany jest automatycznie, jeśli Strona "otrzymująca" zwiększy swój limit zużycia o wartość uzyskaną od Strony "przekazującej".
4. W przypadku dokonania transferu, każda ze Stron ma obowiązek powiadomić o tym fakcie tzw. Sekretariat Ozonowy w Nairobi, działający przy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Nie jest wymagane uzyskanie zgody jakiejkolwiek instytucji, czy organizacji międzynarodowej.
5. Protokół Montrealski przewiduje, że przyznany Polsce limit zużycia SZWO będzie sukcesywnie ograniczany aż do 2030 r., od kiedy stosowanie tych substancji będzie całkowicie zabronione. W związku z przystąpieniem do UE, już od maja 2004 r. będzie nas obowiązywał unijny harmonogram ograniczeń w wykorzystaniu SZWO, który jest znacznie bardziej restrykcyjny.
6. Z wyliczeń ekspertów wynika, że z limitów zużycia SZWO przysługujących Polsce zgodnie z Protokołem Montrealskim na lata 2003-2029, możemy odstąpić ponad 1.000 ton ODP (tj. specjalnych jednostek obliczeniowych). Transakcja taka może być przeprowadzona bez uszczerbku dla rodzimych przedsiębiorstw, gdyż jej przedmiotem byłby limit, którego Polska w żadnym wypadku nie wykorzysta ze względu na restrykcyjne prawo UE.
7. Zainteresowane pozyskaniem dodatkowego przydziału zużycia SZWO są kraje, które jeszcze przez wiele lat będą uprawnione do stosowania substancji HCFC i które w pełni wykorzystują własne limity. Jednak z punktu widzenia ochrony środowiska, ten dodatkowy "kontyngent" powinien trafić jedynie do państwa, którego prawo ekologiczne, stworzone systemy kontroli oraz praktyki i etyka osób wykorzystujących HCFC gwarantują stosowanie tych substancji w sposób bezpieczny dla środowiska.
8. Fundacja Ochrony Warstwy Ozonowej, która zorganizowała i administruje ogólnopolską siecią odzysku i regeneracji freonów, dostrzega i rozumie potrzeby związane z koniecznością zagospodarowania przez Polskę coraz większej ilości zużytych freonów. Ministerstwo Środowiska szacuje, że niezbędne nakłady finansowe na ich utylizację mogą przekroczyć 100 mln zł.
9. Już na początku 2002 r. Fundacja PROZON przedstawiła Ministerstwu Środowiska ofertę odkupienia przez amerykańskich kontrahentów niewykorzystanych limitów SZWO. Propozycja obejmuje odkupienie całego niewykorzystanego limitu za kilka milionów dolarów. Jednak do dziś w Ministerstwie nie zapadła decyzja o realizacji tej transakcji, która zapewniłaby finansowanie sporej części kosztów utylizacji freonów oraz działań promujących ochronę warstwy ozonowej.
10. W opinii prawników, transakcja może być zrealizowana wyłącznie przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Niezbędne więc są sprawne działania ministerstw sprawujących kontrolę nad środowiskiem oraz wykorzystaniem substancji zubożających warstwę ozonową. Działania podejmowane przez rząd przez ostatnie kilkanaście miesięcy nie nastrajają optymizmem, bowiem do tej pory nie udało się ustalić w czyjej gestii leży załatwienie sprawy – Ministerstwa Środowiska czy Ministerstwa Gospodarki.

Fundacja Ochrony Warstwy Ozonowej PROZON
ul. Bukowiecka 71, 03-893 Warszawa
tel.: (22) 511-68-83
prozon@prozon.org.pl
www.prozon.org.pl
Michał Dobrzyński, Dyrektor Fundacji: tel. 0600-281-279