Skrzynka ciepła czyli historia grzejnika

Franz San Galli, niemiecki przemysłowiec urodzony w Szczecinie, wyemigrował do Rosji w 1843 r. Być może właśnie tamtejszy chłodny, północny klimat ukierunkował zainteresowania inżyniera. Skonstruowany w połowie XIX w. grzejnik funkcjonował dzięki sprężonej parze wodnej, krążącej w systemie rur i grzejników - ta podstawowa idea pozostała niezmienna do dziś. Swój wynalazek San Galli określał mianem ‘ciepłej skrzynki’, a pierwsze kaloryfery wyprodukował pod nazwą ‘baterie’, co do dziś w języku rosyjskim stosowane jest jako synonim grzejników. Opatentowany wkrótce w Niemczech oraz Stanach Zjednoczonych produkt błyskawicznie rozpowszechnił się na całym świecie.

Grzejniki są dziś obecne niemal w każdym domu. To integralna część systemów centralnego ogrzewania, które zastąpiło w większości mieszkań, zwłaszcza w miastach, tradycyjne piece kaflowe i kominki. Od czasów pierwszego egzemplarza powstało wiele jego rodzajów. Grzejniki są dziś zdecydowanie bardziej wydajne i tańsze w eksploatacji. Jednak główna zasada ich działania jest taka sama - służą do wymiany energii cieplnej pomiędzy gorącą wodą lub parą znajdująca się w ich wnętrzu, a chłodnym powietrzem na zewnątrz.
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele typów grzejników. Można je podzielić względem: zastosowanego materiału (żeliwne, aluminiowe, stalowe); konstrukcji (płytowe, żeberkowe); sposobu przesyłania ciepła (konwekcyjne np. płytowe, członowe, rurowe lub promieniujące np. płaszczyznowe ścienne, podłogowe, sufitowe). Dziś najczęściej stosowane są grzejniki płytowe wykonane ze zgrzewanych płyt stalowych. W nowoczesnych instalacjach centralnego ogrzewania praktycznie wycofano się z bardzo popularnych do niedawna grzejników żebrowych, mimo iż ich dużą zaletą była modułowość - konstrukcja pozwalała na swobodne zwiększanie ilości żeber, a przez to prostą zmianę mocy grzejnika. Zastosowany materiał oraz forma określają także przeznaczenie danego grzejnika do różnego rodzaju pomieszczeń. Jest to szczególnie istotne w przypadku rozwiązań łazienkowych, które ze względu na dużą wilgotność muszą być wykonane z wysokiej jakości materiałów odpowiednio zabezpieczonych przed korozją.
Ze względu na rodzaj zasilania możemy wyróżnić grzejniki zasilane z instalacji centralnego ogrzewania (wodne, parowe) oraz najnowsze grzejniki elektryczne. Producenci oferują także dodatkowe akcesoria elektryczne, które uzupełniają funkcję standardowych ogrzewanych centralnie grzejników. Grzałki elektryczne zwiększają efektywność grzejnika przez cały rok i pozwalają na lepszą kontrolę emitowanego ciepła. Np. oferowana przez INSTAL-PROJEKT grzałka HOT2 dzięki innowacyjnej technologii sprawia, iż średnie zużycie energii spada do zaledwie 0,1 W. (zużycie energii w trybie czuwania)

Dobierając grzejnik zwracamy uwagę na jego funkcjonalność, wygodę oraz estetykę. Walory wizualne są obecnie równie istotne, co względy techniczne. Stąd coraz szerszy wybór grzejników dekoracyjnych. Funkcję grzewczą kryje nietuzinkowa forma, niejednokrotnie nie zdradzająca na pierwszy rzut oka swego pożytecznego zastosowania. Geometryczne linie czy motywy roślinne sprawiają, że grzejniki nie muszą być skrzętnie ukrywane za firankami, w mało widocznych miejscach. Nowoczesne propozycje pozwalają na większą dowolność i coraz częściej wybierane są celowo jako ozdobny element wnętrza. Z projektami grzejników mierzą się zresztą najbardziej znani designerzy , by wymienić tu chociażby Karima Rashida, Jorisa Laarmana czy Massimo Iosa Ghiniego. Moda na designerskie grzejniki dotarła również do Polski – wystarczy popatrzeć na modele które dla firmy INSTAL-PROJEKT stworzyli Marcin Jędrzak, Karolina Rybarczyk czy Adam Pulwicki.
Klasyczna, żeberkowa forma grzejnika to silny estetyczny symbol, zakodowany mocno w naszej świadomości. Mimo obecnej dużej popularności grzejników płytowych, na fali stylu retro widoczna jest tendencja do wybierania produktów stylizowanych na dawne modele. Dla wielbicieli stylu retro (choć z pewnością nie tylko dla nich) ciekawą propozycję stanowi np. grzejnik TUBUS marki INSTAL-PROJEKT, czyli całkowicie współczesna, kolorowa wersja kultowego, żeberkowego kaloryfera.

Grzejniki to wynalazek z długą historią, nic dziwnego, że doczekały się również swoich pomników. W 2005 r., z okazji 150-tej rocznicy wynalezienia przed elektrociepłownią w Samarze odsłonięto 2 metrowy pomnik żeliwnego grzejnika, na którym w cieple wyleguje się puszysty kocur. Pomnik kaloryfera istnieje również w Polsce, w Stąporkowie (województwo świętokrzyskie), gdzie upamiętnia tamtejszą Odlewnię Żeliwa, produkującą w czasach swojej świetności, aż 96 % polskich grzejników.