Rok 2009 na świecie

Proces przyjmowania unijnego Traktatu z Lizbony, Pokojowa Nagroda Nobla dla Baracka Obamy, podpisanie przez Benedykta XVI dekretu o uznaniu heroiczności cnót Jana Pawła II, zamykającego zasadniczą część jego procesu beatyfikacyjnego, wybór Jerzego Buzka na szefa Parlamentu Europejskiego, rocznica przełomowego 1989 roku w Europie Środkowo-Wschodniej, pandemia nowej grypy A/H1N1, a także aresztowanie Romana Polańskiego - to jedne z najważniejszych światowych wydarzeń w roku 2009.

STYCZEŃ

1.1. - Rosja wstrzymała dostawy gazu na Ukrainę z powodu sporu z Kijowem o jego cenę. Doprowadziło to do wstrzymania, do 20 stycznia, dostaw rosyjskiego gazu przez Ukrainę do odbiorców w Europie.

3.1. - Izrael rozpoczął operację lądową w Strefie Gazy, po tygodniu bombardowań z powietrza. Zawieszenie broni ogłoszono 18 stycznia.

20.1. - Zaprzysiężenie Baracka Obamy, pierwszego czarnoskórego prezydenta w historii Stanów Zjednoczonych, na 44. prezydenta USA.

22.1. - Prezydent USA Barack Obama podpisał dekret o zamknięciu najpóźniej w ciągu roku więzienia dla podejrzanych o terroryzm w bazie amerykańskiej Guantanamo na Kubie oraz zakazał służbom specjalnym stosowania tortur.

LUTY

7.2. - Ogłoszono zamordowanie przez porywaczy polskiego geologa Piotra Stańczaka, uprowadzonego jesienią w Pakistanie.

9.2. - Śmierć we Włoszech Elany Englaro, odłączonej po 17 latach przebywania w śpiączce, od sztucznego odżywiania i karmienia.

17.2. - W Kambodży początek pierwszego procesu członka reżimu Czerwonych Khmerów. Kaing Guek Eav, znany również jako "towarzysz Duch" kierował katownią S-21 w Phnom Penh, w której w latach 1975-1979 zginęło co najmniej 14 tysięcy ludzi.

MARZEC

11.3. - W niemieckim Winnenden 17-letni Tim Kretschmer zastrzelił w miejscowej szkole i podczas ucieczki 15 osób i popełnił samobójstwo.

19.3. - W Austrii wyrok w procesie Józefa Fritzla, który przez 24 lata więził w piwnicy swoją córkę Elisabeth, gwałcił ją i stał się ojcem siedmiorga jej dzieci. Fritzl został skazany na dożywotni pobyt w zakładzie psychiatrycznym.

KWIECIEŃ

4.4. - Wybór podczas jubileuszowego szczytu NATO, w 60. rocznicę jego powstania, nowego sekretarza generalnego - Duńczyka Andersa Fogha Rasmussena.

6.4. - Trzęsienie ziemi w rejonie miasta L'Aquila we Włoszech. Zginęło w nim 297 osób, a ponad 60 tys. pozostało bez dachu nad głową.

MAJ

7.5. - Unia Europejska oraz Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdawia i Ukraina, powołały Partnerstwo Wschodnie.

16.5. - Prezydent Sri Lanki, Mahinda Rajapaksa ogłosił zwycięstwo w walce z separatystami tamilskimi (Tamilskimi Tygrysami) w toczącej się od ćwierć wieku wojnie domowej.

25.5. - Korea Północna przeprowadziła drugą podziemną próbę atomową (pierwsza w 2006 r.).

CZERWIEC

1.6. - Katastrofa nad Atlantykiem samolotu Airbus A330 linii Air France z 228 osobami na pokładzie. Dokładnych przyczyn i okoliczności katastrofy dotąd nie ustalono.

7.6. - Wybory do Parlamentu Europejskiego w 19 krajach UE. Były to siódme powszechne wybory do PE, po raz pierwszy zorganizowano je w 1979 roku.

11.6. - Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię nowej grypy A/H1N1. Wirus grypy rozpoczął inwazję z Ameryki Północnej na początku marca.

12.6. - Wybory prezydenckie w Iranie, które wywołały w kolejnych dniach masowe protesty w Teheranie, oceniane jako najpoważniejszy kryzys w Iranie od rewolucji islamskiej w 1979 r.

25.6. - Nagły zgon Michaela Jacksona. Gwiazdor muzyki pop miał 50 lat.

LIPIEC

5.7. - Początek starć między Ujgurami a etnicznymi Chińczykami w Urumczi - stolicy ujgurskiego regionu autonomicznego Sinkiang na zachodzie Chin. Według oficjalnych danych w zamieszkach zginęły co najmniej 192 osoby.

14.7. - Polski eurodeputowany Jerzy Buzek (PO) został wybrany na przewodniczącego Parlamentu Europejskiego.

SIERPIEŃ

20.8. - Pierwsza tura wyborów prezydenckich w Afganistanie, krytykowana za fałszerstwa wyborcze na rzecz ubiegającego się o reelekcję prezydenta Hamida Karzaja.

17.8. - Największa katastrofa w historii rosyjskiej hydroenergetyki. W Sajańsko-Szuszeńskiej Elektrowni Wodnej na Syberii zginęło 75 osób.

WRZESIEŃ

8.9. - Rozpoczęły się 3-tygodniowe manewry wojskowe Zachód-2009 z udziałem ponad 12,5 tys. żołnierzy z Rosji i Białorusi. Ćwiczenia zorganizowano na terytorium Białorusi w pobliżu Polski. Ambasadorowie państw NATO wyrazili nimi zaniepokojenie, podkreślając, że kłócą się one z lepszymi obecnie stosunkami NATO z Moskwą.

17.9. - Stany Zjednoczone ogłosiły decyzję o porzuceniu planu umieszczenia w Polsce i Czechach baz amerykańskiej obrony antyrakietowej.

26.9. - Roman Polański został zatrzymany w Szwajcarii na podstawie amerykańskiego nakazu aresztowania, wystawionego przed 31 laty. 4 grudnia zwolniono go za kaucją i obecnie czeka na decyzję władz Szwajcarii ws. amerykańskiego wniosku o ekstradycję, która ma zapaść na początku przyszłego roku.

27.9. - Wybory do niemieckiego Bundestagu. W ich wyniku powstał rząd koalicji CDU/CSU - FDP, a kanclerz Angela Merkel pozostała szefową niemieckiego rządu.

PAŹDZIERNIK

1.10. - Uroczyste obchody w Pekinie 60. rocznicy proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej.

2.10. - Drugie referendum w sprawie ratyfikacji reformującego Unię Europejską Traktatu z Lizbony w Irlandii. 67,1 proc. głosujących poparło traktat.

9.10. - Prezydent USA Barack Obama został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla. Komitet Noblowski zwrócił uwagę m.in. na "nadzwyczajne wysiłki" podejmowane przezeń w celu "umocnienia międzynarodowej dyplomacji i współpracy między narodami" oraz jego "wizję świata bez broni nuklearnej". Wyróżnienie Obamy wzbudziło kontrowersje. Słychać było głosy, że jest ono przedwczesne lub że stanowi wyraz oczekiwań, a nie uznania za dotychczasowe osiągnięcia.

25.10. - Dwóch zamachowców-samobójców zdetonowało w Bagdadzie dwa samochody-pułapki, zabijając 155 ludzi. Były to najkrwawsze ataki bombowe w Iraku od dwóch lat.

26.10. - W Hadze rozpoczął się proces byłego przywódcy Serbów bośniackich Radovana Karadżicia, oskarżonego o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości podczas wojny bośniackiej (1992-1995).

LISTOPAD

2.11. - Niezależna Komisja Wyborcza w Afganistanie odwołała drugą turę wyborów prezydenckich i ogłosiła ich zwycięzcą Hamida Karzaja.

4.11. (3 listopada czasu USA) - Rada Dyrektorów General Motors postanowiła nie sprzedawać niemieckiego Opla konsorcjum kanadyjskiej Magny i rosyjskiego Sbierbanku.

9.11. - W Berlinie odbyły się uroczystości związane z 20. rocznicą zburzenia muru berlińskiego, w których wzięli udział m.in. premier Donald Tusk, kanclerz Niemiec Angela Merkel, sekretarz stanu USA Hillary Clinton, prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew, Francji - Nicolas Sarkozy, oraz byli prezydenci Lech Wałęsa i Michaił Gorbaczow.

19.11. - Przywódcy 27 krajów UE wybrali Belga Hermana Van Rompuya na pierwszego stałego przewodniczącego Rady Europejskiej, a Brytyjkę Catherine Ashton na szefową unijnej dyplomacji.

27.11. - Zamach na pociąg pasażerski relacji Moskwa-Petersburg. 26 osób zginęło, a ponad 100 zostało rannych.

30.11. - Przed sądem w Monachium rozpoczął się proces 89-letniego Johna Demjaniuka, domniemanego byłego strażnika w hitlerowskim obozie zagłady w Sobiborze. Jest on oskarżony o pomoc w zamordowaniu 27 900 Żydów w Sobiborze w 1943 roku.

GRUDZIEŃ

1.12. - Wejście w życie Traktatu z Lizbony. Traktat ten zastąpił obowiązujący dotąd Traktat z Nicei. Jego głównym zadaniem jest usprawnienie funkcjonowania rozszerzonej UE dzięki uproszczonemu procesowi podejmowania decyzji i odejściu od prawa weta w ok. 40 dziedzinach. Najambitniejsze zmiany dotyczą polityki zagranicznej, gdyż traktat tworzy stanowisko stałego przewodniczącego Rady Europejskiej, wzmacnia unijnego szefa dyplomacji oraz powołuje kilkutysięczną unijną służbę dyplomatyczną.

1.12 - Prezydent USA Barack Obama zapowiedział wysłanie dodatkowych przeszło 30 tysięcy żołnierzy USA do Afganistanu. Zapowiedział też, że za 18 miesięcy chce rozpocząć wycofywanie stamtąd sił amerykańskich.

5.12. - Wygasł podpisany w roku 1991 traktat o redukcji broni strategicznej (START-1). Negocjacje amerykańsko-rosyjskie toczące się w ciągu roku w Genewie nie zaowocowały mimo wcześniejszych zapowiedzi nowym porozumieniem.

15.12. - Po dwóch i pół roku opóźnień najnowszy samolot firmy Boeing model 787 Dreamliner odbył lot próbny.

19.12. - Po 13 dniach obrad (od 7 stycznia) szczyt klimatyczny w Kopenhadze pod egidą ONZ zakończył się zatwierdzeniem, w drodze specjalnej procedury, porozumienia w sprawie klimatu, uzgodnionego wcześniej przez grupę krajów o najbardziej rozwiniętych gospodarkach. Nie doszło do ustalenia wiążących redukcji CO2 po roku 2012.

19.12. - Benedykt XVI podpisał dekret o uznaniu heroiczności cnót Jana Pawła II, zamykający zasadniczą część jego procesu beatyfikacyjnego - postępowanie kanoniczne. W przypadku procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II, rozpoczętego w czerwcu 2005 roku, niespełna trzy miesiące po jego śmierci; w najnowszej historii Kościoła stało się to w rekordowo krótkim czasie.

19.12. - Benedykt XVI podpisał dekret o męczeństwie księdza Jerzego Popiełuszki, co ostatecznie kończy cały proces i umożliwi podanie daty wyniesienia kapelana Solidarności na ołtarze.

19.12. - Benedykt XVI podpisał dekret o uznaniu heroiczności cnót Piusa XII. Decyzja papieża została uznana przez obserwatorów za zaskakującą. Nikt nie spodziewał się zakończenia procesu beatyfikacyjnego papieża czasów wojny, któremu od lat zarzucano brak stanowczej reakcji na włoskie ustawy rasowe oraz zagładę Żydów.

24.12. - Podczas pasterki pod przewodnictwem Benedykta XVI w bazylice świętego Piotra na papieża rzuciła się niezrównoważona psychicznie 25-letnia Szwajcarka. Kobieta przeskoczywszy przez barierkę złapała na paliusz na szatach papieża, powodując jego upadek. Benedykt XVI nie ucierpiał w incydencie.

25.12. - 23-letni Nigeryjczyk Umar Faruk Abdulmutallab przeprowadził nieudaną próbę zamachu bombowego na pokładzie samolotu amerykańskich linii Northwest lecącego z Amsterdamu do Detroit. Według analizy FBI niedoszły zamachowiec usiłował zdetonować pentryt, który miał przymocowany do ciała. W rezultacie w samolocie zbliżającym się do celu podróży wybuchł pożar. Ładunek nie wybuchł, a mężczyzna został obezwładniony przez pasażerów.

26.12. - Francuski przemysłowiec Yves Rocher, szef imperium kosmetycznego noszącego jego nazwisko, zmarł w Paryżu w wieku 79 lat. Grupa Yves Rocher zatrudnia w kilkudziesięciu krajach świata ponad 15 tys. osób i według strony internetowej firmy ma około 40 milionów klientów.

Źródło: PAP - Nauka w Polsce