Higiena wentylacji, komu potrzebne przepisy?

W branży czyszczenia instalacji wentylacji nie ma dnia, żeby nie była dyskutowana kwestia regulacji prawnych obligujących właścicieli i zarządców budynków do czyszczenia kanałów wentylacyjnych.

Istnieje oczywiście wiele odpowiedzi na pytanie, dlaczego większość krajów Europy i Świata nie posiada przepisów prawnych nawiązujących do problemu higieny wentylacji, mimo iż wszyscy wiemy, jak ważne z punktu widzenia zdrowia człowieka jest oddychanie czystym powietrzem. Jakkolwiek istnieją trzy podstawowe problemy utrudniające wprowadzenie takich ustaw.
W pierwszej kolejności wymienię proste zagadnienie związane definicją brudnej i czystej powierzchni i tym jak dokonać miarodajnego pomiaru poziomu czystości. Istnieje szereg wytycznych (np. angielskie HVCA TR 17, amerykańskie ARC2002) wskazujące na to jakiego poziomu czystości zarządca budynku powinien spodziewać się po wykonaniu usługi czyszczenia wentylacji. Wytyczne TR17 powstały w odpowiedzi na przepisy Brytyjskiego Ministerstwa Zdrowia mówiące o tym, że instalacje wentylacji należy poddawać kontroli i utrzymywać w czystości, jednak nie definiując przy tym pojęcia czystości, jak również metod i narzędzi inspekcji. W ten sposób TR17 wprowadził możliwe, ale nie jednoznaczne metody pozwalające na spełnienie bardziej ogólnych wymagań prawnych.
Kolejne zagadnienie to wpływ zanieczyszczeń na życie i zdrowie człowieka. Symptomy są dobrze scharakteryzowane w pojęciu SBS – Syndrom Chorego Budynku, a należą do nich: katar, bóle głowy, nudności, itp. Jednak na dzień dzisiejszy nie ma możliwości definitywnego określenia zanieczyszczonego systemu wentylacji, jako głównego źródła tych dolegliwości.
Trzecia kwestia jest bardziej polityczna i częściowo związana z drugim problemem. W pierwszej kolejności obowiązkiem kontroli i utrzymania odpowiedniej higieny wentylacji powinien zostać objęty sektor publiczny. Szkoły, szpitale, domy opieki itp. powinny uwzględniać w swoich budżetach dodatkowe koszty związane z regularną kontrolą i utrzymaniem w sprawności i czystości instalacji wentylacyjnych. Wprowadzenie przepisów nakazujących w sposób bezpośredni kontrolę i czyszczenie wentylacji wiąże się z dużym obciążeniem finansowym dla budżetu Państwa. Jednak ustawodawca nie posiadając konkretnego naukowego dowodu, wykazującego jednoznaczną zależność pomiędzy brudnymi systemami wentylacji a kosztami leczenia, nie będzie skłonny narażać podmiotów gospodarczych na kolejne obciążenia finansowe, stanowiące kosztowny środek zapobiegawczy.
Oczywistą konieczność czyszczenia wentylacji można wyczytać z reakcji zarządcy budynku, kiedy odkryje "niewidzialny" do tej pory problem podczas inspekcji kanałów wentylacyjnych. Gdyby kanały były wykonane ze szkła nie byłoby pytania czy powinny być czyszczone, czy też nie. Nie ma konkretnych przepisów dotyczących odkurzania w domu czy w biurze, jednak to robimy. Systematyczne sprzątanie jest oczywiście częściowo wykonywane ze względów bardziej kosmetycznych, ale być może równie ważne jest to, że ludzie wiedzą, iż brud jest "zły" i należy go usuwać ze środowiska, w którym się przebywa.
Podchodząc zaś do tematu zdroworozsądkowo można zapytać: komu potrzebne prawo wymuszające dbałość o higienę wentylacji? Najważniejsze to uświadomienie problemu właścicielowi budynku. Niezbity dowód w postaci zdjęć, filmów z wnętrza instalacji jest lepszym argumentem niż prawne nakazy.
Wszystkie strony najprawdopodobniej zgodzą się z tezą, że systemy wentylacji powinny być sprawdzane w regularnych odstępach czasu. Do tego celu niezbędnym jest posiadanie profesjonalnych narzędzi takich jak Jetvent Inspector firmy Triventek (fot. 1), zaprojektowany z myślą nie tylko o inspekcji kanałów przed i po czyszczeniu, ale także jako niezbędne narzędzie przydatne w pracy handlowca w firmie zajmującej się czyszczeniem instalacji wentylacyjnych. Inspektor Jetvent jest dostarczany w lekkiej, wygodnej do przenoszenia walizce i po rozpakowaniu jest gotowy do działania po ok. 30 sekundach. Dzięki nieznacznemu ciężarowi (7 kg) można go z łatwością transportować w dowolne miejsce. Robot wykonany jest w technologii zapewniającej komputerową ewidencję obrazów oraz możliwość zapisywania sekwencji filmowych bezpośrednio do komputera, dzięki czemu nie ma potrzeby stosowania dodatkowego monitora czy magnetowidu. Ten szczególnie wytrzymały robot o czterokołowym napędzie pozwala na dokonanie inspekcji nawet do 100 mb kanału w jednym przejściu roboczym. Ponadto ma zdolność pokonywania wzniesień do 40o oraz może pracować w pozycji "do góry nogami". Urządzenie może też kontrolować kanały o średnicy od 160mm. Wysokosprawne oświetlenie uzyskane za pomocą 40 diod LED montowanych zarówno na przedniej jak i tylnej części Inspektora gwarantuje dobrej jakości zdjęcia i pewną pracę. Jetvent Inspector używany jest również do inspekcji pionowych odcinków instalacji wentylacji, poprzez proste opuszczenie urządzenia na kablu, co umożliwia wzmocniona konstrukcja kabla zasilającego.

Fot. 1. Zestaw do inspekcji wentylacji firmy Triventek
Taki rodzaj sprzętu powinien znaleźć się na wyposażeniu nie tylko firm wykonujących usługi czyszczenia wentylacji, ale przede wszystkim firm wykonawczych i utrzymania ruchu branży wentylacji i klimatyzacji oraz jednostek kontrolujących jak sanepid, PIP, itp.

Fot. 2. Wnętrze zatłuszczonego kanału wentylacyjnego (fot. firma Nowakowski)

Fot. 3. Instalacja nawiewna do sali operacyjnej jednego ze śląskich szpitali

Fot. 4. Instalacja wentylacji w jednym z warszawskich biurowców

Fot. 5. Instalacja wentylacji pralni (fot. firma Nowakowski)


Autor: mgr inż. Krzysztof Musioł
Materiał: INTERVENT