Chłodzenie i wentylacja przestrzeni wewnętrznej w niskoenergetycznych budynkach biurowych i biurowo-przemysłowych.

Zmniejszenie zużycia energii na przestrzeni „życia” budynku –od wznoszenia po jego rozbiórkę, staje się jednym z ważniejszych wyzwań współczesnej architektury. Budynki zużywają obecnie 50% światowej produkcji energii, kolejne 25% pochłania transport. W dobie wyczerpywania się paliw kopalnych i wzrostu ich cen, a także zniszczeń środowiskowych, koniecznością staje się tworzenie budynków o zredukowanym zapotrzebowaniu energetycznym, tzw. budynków niskoenergetycznych. Najważniejsze wyzwanie wiąże się z potrzebą redukcji zapotrzebowania na tzw. energię operacyjną, tj. energię zużywaną w trakcie użytkowania obiektu. Problem ten dotyczy w szczególności budynków niemieszkalnych, w tym budynków biurowych i biurowo-przemysłowych.

Budynki, o których mowa, zaliczają się do jednych z największych konsumentów energii operacyjnej. Fakt ten spowodowany jest znacznym nagromadzeniem sprzętu elektrycznego i elektronicznego, stanowiącego wyposażenie budynku oraz zastosowaniem energochłonnych urządzeń z rozbudowaną infrastrukturą techniczną dla zapewnienia bezpiecznego i komfortowego użytkowania wnętrza. Problem dotyczy głównie wzrostu potrzeb związanych z wykorzystaniem energii elektrycznej. Znaczny udział mają tu mechaniczne systemy klimatyzacyjne, które w tradycyjnie kształtowanych budynkach są niezbędnym elementem wyposażenia komfortowych wnętrz i stanowią podstawowy element kształtowania ich środowiska mikroklimatycznego.
Wyzwaniem w kształtowaniu niskoenergetycznych budynków staje się zmniejszenie potrzeby wykorzystania energochłonnych systemów klimatyzacyjnych i stworzenie bardziej atrakcyjnej alternatywy, w sensie nie tylko ekonomiczno-energetycznym, ale także ekologicznym i użytkowym.
Ważne miejsce zajmuje strategia oparta na maksymalnym wykorzystaniu naturalnego chłodzenia i wentylacji, o czym pisaliśmy w poprzednim numerze Ch&K. Przypomnijmy krótko, że udział w zmniejszeniu energochłonności budynku mogą mieć przeszklone atria, podwójne ściany wentylowane, kominy słoneczne, wreszcie otwierane, odpowiednio usytuowane okna, które służą wentylacji poprzecznej lub wyporowej. Strategia pasywnego chłodzenia z wykorzystaniem masy termicznej i elementów ochrony przeciwsłonecznej ma również swój istotny udział.
Niemniej naturalne chłodzenie i wentylowanie w omawianych budynkach stanowi na ogół jedynie wycinek zagadnienia. Złożoność przestrzenna i różnorodność procesów użytkowych zachodzących w budynku, a także nagromadzenie użytkowników powodują, że naturalne chłodzenie i wentylowanie biur może być niewystarczające. Wynika to nie tylko z powodu trudności uzyskania komfortowych warunków termicznych, ale także odpowiedniej jakości powietrza (warunków higienicznych), a także warunków bezpieczeństwa pożarowego.
Z tego powodu obiekty wymagają dodatkowych rozwiązań, w postaci urządzeń i infrastruktury technicznej.
Jeszcze jednym czynnikiem, czyniącym problematykę niezmiernie interesującą są niejako warunki wstępne udanej strategii chłodzenia i wentylowania budynków niskoenergetycznych. Należą do nich zagadnienia projektowe, jak m.in.: optymalne proporcje powierzchni zewnętrznej budynku do kubatury budynku, odpowiednia geometria bryły budynku i jego orientacja względem wiatru i słońca, wykorzystanie zagospodarowania otoczenia, np. cech morfologicznych bądź zieleni, strefowanie termiczne przestrzeni wewnętrznej. Po wtóre, odpowiednie zastosowanie elementów materiałowych, jak izolacja termiczna, technologia szklenia i wreszcie odpowiednia strategia użytkowania, zapobiegająca niepożądanemu przegrzewaniu lub wychładzaniu wnętrz, a także wykorzystanie sprzętu niskoenergetycznego, jak np. niskotemperaturowego oświetlenia sztucznego lub monitorów w technologii LCD o zredukowanej emisji ciepła do otoczenia.
Od 1995 roku prowadzony jest w Niemczech program „SolarBau”. W ramach programu zakłada się docelowo realizację 25 nowoczesnych, niskoenergetycznych budynków niemieszkalnych ,w tym budynków biurowych i biurowo-przemysłowych.
Poniżej zaprezentowane są trzy realizacje powstałe w ramach tego programu. Każdy z budynków reprezentuje odmienny typ przestrzenny i funkcjonalno-użytkowy. Dobór ten ma na celu zaobserwowanie zróżnicowania w podejściu do chłodzenia i wentylacji, w zależności od skali obiektu i jego charakterystyki funkcjonalno-użytkowej. Realizacjami tymi są :
Biurowiec „Wagner Solar Office”, fabryka firmy „Sur-Tec” i budynek biurowo-laboratoryjny „Fraunhofer Institute”.
Budynek biurowy „Wagner Solar Office” w Cőlbe k.Marburga

Jest to niewielki budynek o powierzchni użytkowej 2180m² mieszczący głównie biura. Ponadto znajduje się tu warsztat, kantyna, recepcja i pokoje seminaryjne.
W celu maksymalnej redukcji mostków termicznych, budynek zaprojektowano jako prostą, zwartą bryłę. Stosunek powierzchni zewnętrznej do kubatury wynosi 0,36m²/m³. Plan budynku rozciągnięto na osi wschód zachód. Niekorzystne ze względu na przegrzewanie się wnętrz, elewacje wschodnia i zachodnia zostały w ten sposób relatywne zmniejszone. Najbardziej niekorzystną w tym aspekcie –elewację zachodnią praktycznie wyeliminowano, zakrzywiając od tej strony obrys rzutu obiektu. Z kolei uzyskano relatywnie większe powierzchnie elewacji północnej i południowej. Od tych stron rozmieszczono powierzchnie biurowe. Takie rozmieszczenie jest korzystne nie tylko ze względu na zmniejszenie zagrożenia przegrzewania się wnętrza, ale zwiększa udział efektywnego wykorzystani światła naturalnego, a także pozwala od południa na pasywne wykorzystanie energii słonecznej w przestrzeni wewnętrznej. Wykorzystywana jest wentylacja poprzeczno-wyporowa. Wentylacja ta może odbywać się dzięki zestawieniu otwieranych i automatycznie sterowanych górnych paneli w dwudzielnych oknach, z panelami w centralnie umieszczonym świetliku dachowym. Powietrze na zasadzie termosyfonu wprowadzane jest przez okna do wnętrza, po czym unosi się i zostaje wyprowadzone w górnej partii budynku. Otwierane górne panele okien służą też strategii wietrzenia nocnego, wpuszczając chłodne powietrze, które akumulowane jest w masie termicznej obiektu. Eliminacji efektu niekontrolowanej wentylacji sprzyja zastosowanie izolacji termicznej o bardzo niskim współczynniku „u” wynoszącym odpowiednio dla ścian i dachu: 0,15W/m²K i 0,12W/m²K. Potrójnie szklone i wypełnione kryptonem szyby okien mają wartość u = 0,5W/m²K. Okna od strony nasłonecznionej zostały wyposażone w żaluzje



Fot.1 Budynek biurowy „Wagner Solar Office”
w Cőlbe k.Marburga
W budynku zastosowano aktywny system wentylacji. Został zaprojektowano głównie z myślą o uzyskaniu komfortu higienicznego, zapewniając w założeniu wymianę powietrza 1/h-1. System ten składa się z podziemnego wymiennika ciepła, systemu odzysku ciepła, i kilku wodno-powietrznych wymienników ciepła. Te ostatnie zasilane są słonecznym systemem cieplnym złożonym z kolektorów słonecznych o powierzchni całkowitej 64m², zbiornika ciepła - 87m³ i systemu kogeneracyjnego (12,3kWel.).
System funkcjonuje następująco. Świeże powietrze przepływa przez podziemny wymiennik ciepła, który tworzą cztery, równolegle ułożone betonowe rury o długości 32 m., 0,5m. szerokości i odstępie 15cm. Rury położone są na głębokości 1,5m. częściowo poniżej fundamentów. Po przejściu przez podziemny wymiennik ciepła, świeże powietrze ulega zimą ogrzaniu, latem zostaje schłodzone. Różnica wartości temperatury przy wejściu i wyjściu wynosi w obydwu przypadkach ok. 6K. W budynku tym wymiennik działa ciągle, co powoduje pewne problemy w niektórych przypadkach nadmiernego chłodzenia w dzień bądź ogrzewania w nocy. Nie zastosowano tu bowiem obejścia systemu („bypassu”). Poniżej podziemnego wymiennika ciepła znajduje się system odzysku ciepła, który reprezentuje już system ogrzewania budynku.
Budynek był planowany tak, by nie korzystać z żadnego aktywnego systemu chłodzenia. Niemniej znaczne nagromadzenie komputerów (ok. 50 stanowisk) powoduje znaczną emisję ciepła. Najsilniejszemu nagrzewaniu ulega serwerownia, która wymaga chłodzenia mechanicznego dla uchronienia sprzętu komputerowego przed uszkodzeniem. Naturalne chłodzenie nie zapewnia tu wystarczającej wymiany powietrza. Zanim powietrze dotrze do serwerowni, zostaje schłodzone w kondensorze.
Poza opisanymi powyżej, powzięto szereg innych działań, zapobiegających przegrzewaniu się wnętrza. Wybrano niskoenergetyczne urządzenia biurowe, emitujące relatywnie mniejsze ilości energii termicznej do otoczenia. Lampy z przyciemniaczami są sterowane przez system kontroli oświetlenia. Umieszczony wewnątrz budynku, znacznych rozmiarów zbiornik ciepła magazynujący ogrzaną wodę z nasłonecznienia, jest silnie izolowany termicznie pięcioma warstwami wełny mineralnej (działanie pozostaje w zgodzie ze strategią uzyskania maksymalnej efektywności systemu grzewczego).
Roczna obserwacja zachowania budynku wykazuje, że temperatura wewnętrzna przez w 58% była komfortowa. W 42% oceniono ją jako średnio komfortową, co upatruje się w niedoskonale funkcjonującym wymienniku ciepła. Zużycia energii w trakcie użytkowania budynku wyniosło jedynie 12 kWh/m² w odniesieniu do potrzeb grzewczych. Zużycie energii elektrycznej w skali roku wynosi 37kWh/m².
Budynek biurowo-produkcyjny firmy „Sur-Tec”w Zwingenbergu k.Darmstadt
Budynek firmy „Sur-Tec” o powierzchni użytkowej 4423m², na tle dotychczasowych realizacji programu „SolarBau” reprezentuje średniej wielkości typ budownictwa. Największą powierzchnię -1818m² tej siedziby firmy farmaceutycznej zajmuje strefa produkcji, laboratoria i warsztaty. Ponadto mieszczą się tu biura-580m², atrium z kafeterią- 718m² i magazyn wysokiego składowania -1507m².
Budynek położony jest na niekorzystnie ukierunkowanej działce wydłużonej na osi pn.- pd., która narzuca tworzenie długich elewacji wschodnich i zachodnich.
Obiekt zgodnie z charakterystyką działki został w rzucie rozciągnięty na osi pn-pd. Tworzą go cztery kubatury złączone ze sobą wzdłuż dłuższych boków. Kubaturę zewnętrzna od wschodu stanowią biura. Kolejną - przeszklony jednoprzestrzenny pasaż. Do pasażu od strony zachodniej przylega blok laboratoryjno-produkcyjny, zaś zewnętrzny blok zlokalizowany od zachodu, to magazyn, częściowo zatopiony w gruncie. Między tymi ostatnimi mieści się przeszklony korytarz.
Powyższa układ wynika z koncepcji tzw. strefowania termicznego i jest ukierunkowany na maksymalną redukcję zużycia energii operacyjnej oraz zapewnienie komfortu użytkownikom. Koncepcja uwzględnienia zróżnicowanie procesów użytkowych i potrzeb z nimi związanych.
Wschodnia strona, po której zlokalizowano biura jest znacznie korzystniejsza w aspekcie ochrony przed przegrzewaniem, niż zachodnia z uwagi na zakładane standardowe godziny pracy (8-17) – jedynie w godzinach porannych przy silnie operującym słońcu może dojść do przegrzewania. Zlokalizowanie biur pozwala wykorzystywać światło dzienne z dwóch stron – przez elewację i atrium. Tym samym zmniejsza się stopień eksploatacji energochłonnych i emitujących ciepło, źródeł światła sztucznego. Okna wykonane są ze szklenia przeciwsłonecznego. Dodatkową ochronę latem stanowi zieleń liściasta oraz pobliski zbiornik wodny, który schładza napływające do wnętrza powietrze. Biura korzystają z naturalnej wentylacji i chłodzenia nocnego. System naturalnej wentylacji poprzeczno wyporowej wytworzono przez zestawienie okien biur z sąsiadującym z biurami atrium, które staje się kanałem zbiorczym rozprowadzanego powietrza w budynku. Zużyte powietrze unosi się w nim i wydostaje na zewnątrz poprzez klapy wentylacyjne w szklanym świetliku. W nocy, klapy są otwierane dla pozyskiwania chłodnego powietrza. Chłód akumulowany jest w betonowych, odsłoniętych ścianach atrium. Jakość powietrza poprawia bogata zieleń. Świetlik ma współczynnik u =0,85W/m²K i jest potrójnie szklony. Jest on, podobnie jak południowe powierzchnie szklenia, wyposażony w żaluzje zewnętrzne.

Fot.2 Budynek biurowo-produkcyjny firmy „Sur-Tec”
w Zwingenbergu k.Darmstadt
Atrium służy też wyprowadzaniu ciepłego powietrza z bloku produkcyjno-laboratoryjnego. Z racji złożonych procesów wytwórczo badawczych i tym samym konieczności utrzymania wysokiej jakości powietrza i stałych warunków mikroklimatycznych, pomieszczenia korzystają z autonomicznych systemów mechanicznego ogrzewania i chłodzenia oraz precyzyjnego oświetlenia sztucznego. Centralny system chłodzenia tej części znajduje się pod laboratoriami. Lokalizacja bloku produkcyjno-laboratoryjnego w strefie wewnętrznej jest zatem w pełni uzasadniona.
Najbardziej wysunięty na zachód, jednoprzestrzenny magazyn, jako strefa tymczasowego przebywania ludzi, stanowi przestrzeń buforową, chroniącą wnętrze budynku przed przegrzewaniem. Sprzyja temu ponadto naturalne wzniesienie, które powoduje częściowe „wtopienie” bloku w grunt. Zmniejszono w ten sposób powierzchnię elewacji zachodniej.
W rezultacie, całkowity udział zachodnich powierzchni przeszklonych wynosi zaledwie 13%

Wyk.1 Budynek „Sur-Tec”- udział powierzchni szklanych
w poszczególnych elewacjach (60% oznacza łączny
udział szklenia w stosunku do powierzchni całkowitej wszystkich elewacji)

Budynek korzysta jedynie częściowo z wentylacji naturalnej. Generalnie powietrze jest wprowadzane do wnętrza mechanicznie przy użyciu wentylatorów. Wentylatory powodują też, że strefa laboratoryjno produkcyjna poddana jest niewielkiemu podciśnieniu, czego wymagają względy bezpieczeństwa Głównym składnikiem koncepcji letniego chłodzenia jest podziemny wymiennik ciepła o długości 300m. Zastosowano też system chłodzenia tryskaczowego. W podpiwniczeniu umieszczono zbiornik z czynnikiem chłodzącym o pojemności 220m³.
Współczynnik przenikania ciepła „u” dla dachu wynosi tylko 0,15W/m²K, dla ścian zewnętrznych 0,22W/m²K.
Wykorzystanie energii cieplnej obliczono na jedynie 31,7kW/m² w skali roku (brak danych dot. zużycia energii elektrycznej).
Budynek biurowo-laboratoryjny „Fraunhofer Institute”we Freiburgu

Budynek „Fraunhofer Institut”, o powierzchni użytkowej 14 tys.m² należy do jednych z największych i najbardziej zróżnicowanych funkcjonalnie realizacji programu „SolarBau”. Mieści głównie biura i laboratoria w tym pomieszczenia „clean room”. Poza tym znajduje się tu szereg innych pomieszczeń i przestrzeni, m.in.: sale seminaryjne i sala wykładowa, kafeteria oraz atrium.
Budynek reprezentuje zabudowę grzebieniową. Tworzą go trzy „skrzydła” biurowo laboratoryjne złączone z prostopadle ulokowanym głównym blokiem. Ten dominujący, prostopadłościenny blok zostaje przewężony w części wejściowej, a następnie przechodzi w bryłę na planie zbliżonym do ćwiartki okręgu, w której znajduje się strefa wejściowa i część reprezentacyjna.
Rodzaj zabudowy został wyłoniony spośród trzech głównych koncepcji projektowych. W dwóch pozostałych proponowano realizację budynku w zabudowie zwartej oraz rozproszonej (w postaci kilku osobnych części). Kwestia ta była kluczowym problemem, który wynikał z niekorzystnie ukształtowanej działki, rozciągniętej, podobnie jak w przypadku budynku „Sur-Tec”, na osi pn-pd.
Zabudowa grzebieniowa okazała się zwycięska w wyniku porównania „za i przeciw” wszystkich koncepcji w trzech kategoriach: a. komfort użytkowania w lecie, b. oświetlenie światłem naturalnym, c. wykorzystanie energii. W dwóch pierwszych kategoriach, zwycięska koncepcja okazała się najkorzystniejsza, w trzeciej, ze względu na większe rozczłonkowanie bryły, gorsza jedynie od koncepcji zabudowy zwartej.
Specyfika zabudowy grzebieniowej powoduje, że trzy „skrzydła” biurowo-laboratoryjne znajdują się na osi wsch.-zach. W ten sposób uzyskano, uznawane za bardzo korzystne w aspekcie kształtowania warunków mikroklimatycznych i oświetleniowych, południowe zorientowanie biur i północne-laboratoriów. Ściana wschodnia jest okresowo zacieniana przez bloki biurowo-laboratoryjne, co zapobiega przegrzewaniu. Z kolei długa elewacja zachodnia, której z racji uwarunkowań lokalizacyjnych nie udało się uniknąć, mieści w dużej mierze pomieszczenia „clean room”, które bez względu na lokalizację, muszą korzystać z mechanicznych systemów HVAC i są odseparowane od otoczenia. Bryła mieszcząca strefę wejściową ulega zakrzywieniu, co redukuje powierzchnię elewacji zachodniej, podobnie jak ma to miejsce w budynku „Wagner”.



Fot.3 Budynek biurowo-laboratoryjny „Fraunhofer Institute”we Freiburgu
Biura mają dużą wysokość – 3,30m² w świetle i całkowicie odsłonięte, żelbetowe stropy. Sprzyja to wentylacji pomieszczeń oraz naturalnemu chłodzeniu głównie przez wietrzenie nocne. W tym celu, podobnie jak w budynku „Wagner”, zaprojektowano dwudzielne okna, z których otwierany górny panel służy wietrzeniu nocnemu. Wprowadzenie pełnego pasa w oknach pd. znacznie poprawiło ochronę przed nadmierną insolacją w lecie. Służy temu też system zewnętrznych żaluzji weneckich. Częściowo wykorzystywana jest naturalna wentylacja. Świeże powietrze z zewnątrz wpływa przez górną część okien do biur, wykorzystując powstające podciśnienie. Zużyte wydostaje się górnymi otworami nad drzwiami do strefy korytarzowej. Stamtąd wpływa do kanałów cyrkulacyjnych i wydostaje się na zewnątrz, zasilając wcześniej system odzysku ciepła w laboratoriach.
Duże nagromadzenie pracowników i urządzeń biurowych powoduje, że w biurach konieczna jest wentylacja mechaniczna, co wynika głównie z wymogów dotyczących jakości powietrza.
Dotyczy to też pomieszczeń użytkowania zbiorowego, głównie zlokalizowanych w strefie wejściowej. Kafeteria i sala konferencyjna są dodatkowo obsługiwane przez podziemny wymiennik ciepła o długości 100m. Znajdujące się w tej strefie centralne atrium, funkcjonuje jako „płuca” budynku. Cyrkulacja powietrza wspomagana jest wentylatorami. Wentylatory działają też w innych częściach budynku, w celu lepszego „zasysania” świeżego powietrza do wnętrza w ciągu dnia.
W laboratoriach utrzymanie stałych warunków mikroklimatycznych wymaga wykorzystania klimatyzacji. Podobnie jest w pomieszczeniach „clean room”.
Działanie sprężarki układu klimatyzacyjnego jest częściowo zasilane prądem elektrycznym pochodzącym z nasłonecznienia, który uzyskiwany jest dzięki zastosowaniu w budynku instalacji fotowoltaicznej (PV), o łącznej powierzchni modułów PV, 300m².
Zmniejszeniu potrzeby chłodzenia sprzyja strategia maksymalnego wykorzystania światła dziennego. Przykładowo, w biurach oświetlenie sztuczne wykorzystywane jest zaledwie przez 15% czasu pracy. Korzystne w tym aspekcie są również: decentralizacja oświetlenia sztucznego oraz zastosowanie systemu automatycznego wyłączania oświetlenia z zastosowaniem wyłączników czasowych oraz czujników pomiaru natężenia światła.
Analizy wykazują, że w porównaniu z konwencjonalnym rozwiązaniem energetycznym, oszczędności energetyczne wynoszą ok. 40%.
Podsumowanie

Analiza budynków potwierdza konieczność stosowania w budynkach biurowych i biurowo-przemysłowych naturalnych sposobów chłodzenia i wentylacji z systemami mechanicznymi i instalacjami. Zastosowanie tych drugich wynika w równym stopniu z potrzeb związanych z zapewnieniem komfortu termicznego, jak i z aspektów dotyczących jakości powietrza i bezpieczeństwa.
W przypadku budynków mieszczących specjalistyczne pomieszczenia badawcze (m.in.. „clean room”) – należy przewidywać zastosowanie systemów klimatyzacyjnych.
Powyższe rozwiązania wspomaga się działaniami pośrednimi, głównie związanymi z redukcją oświetlenia sztucznego i maksymalizacją wykorzystania światła naturalnego.

Chłodzenie/wentylacja
Wagner
Sur-Tec
Fraunhofer Inst.

Sposoby naturalne i projektowe

Wykorzystanie terenu/
elementów otoczenia
-
+
-

Orientacja i bryła
+
-
+

Strefowanie termiczne
-
+
+

Nocne wietrzenie
+
+
+

Masa termiczna
+
+
+

Wentylacja naturalna
+
+
+

Elementy zacieniające
+
+
+

Atrium
-
+
+

Urządzenia
mechaniczne/instalacje

Wentylatory
+
+
+

System chłodzenie cieczą
-
+
-

Podziemny wymiennik ciepła
+
(bez obejścia systemu)
+
+

System odzysku ciepła
+
+
+

System klimatyzacyjny
-
-
+

Rozwiązania wspomagające

Redukcja wykorzystania
oświetlenia sztucznego
+
+
+

Energooszczędne
systemy oświetleniowe
+
+
+

System inteligentnego
sterowania budynkiem
+
-
+

Podwyższona izol. termiczna
+
+
b.d.
Tab.1 Zestawienie porównawcze wybranych realizacji programu „SolarBau”
w aspekcie przyjętych rozwiązań chłodzenia i wentylacji przestrzeni wewnętrznej [opr.aut.]
Porównując budynki, należy stwierdzić m.in., że:
- naturalną ochronę przed przegrzewaniem starano się zapewnić bądź przez odpowiednie ukształtowanie i orientację budynku bądź wykorzystanie terenu i elementów otoczenia, gdy pierwszy ze sposobów okazał się niemożliwy z powodu niekorzystnie zorientowanej działki;
- w budynkach o większej powierzchni i zróżnicowaniu funkcjonalno-użytkowym („Sur-Tec”, „Fraunhofer Institute”) przyjęto strategię strefowania termicznego i wprowadzono przeszklone atria w roli „płuc” budynku;
- w każdym z budynków przewiduje się wietrzenie nocne, wykorzystanie masy termicznej i wentylacji naturalnej, a nasłonecznione przegrody szklane wyposażono w system zacieniający;
- budynki: Sur-Tec” i „Fraunhofer Institute” wymagają bardziej złożonych mechanicznych systemów chłodzenia i wentylacji w stosunku do budynku „Wagner”: w budynku „Sur-Tec” dodatkowo zainstalowano system chłodzenia cieczą, w budynku „Fraunfofer Institute” – system klimatyzacyjny;
- powyższe dwa budynki posiadają bardziej efektywny podziemny wymiennik ciepła z zastosowaniem obejścia systemu („bypassu”) w stosunku do budynku „Wagner”; niemniej brak wspomnianego systemu w tym ostatnim negatywnie przełożył się na komfort termiczny;
- we wszystkich budynkach kładzie się nacisk na maksymalizację wykorzystania światła dziennego i zastosowanie energooszczędnych systemów oświetlenia sztucznego, jako działania sprzyjającego ochronie przed przegrzewaniem się wnętrz;
- budynki „Wagner” i „Fraunhofer Institute” posiadają system centralnego sterowania budynkiem dla zwiększenia efektywności wprowadzonych rozwiązań;
- dużą wagę przywiązuje się do uzyskania jak najniższej wartości współczynnika „u” dla przegród zewnętrznych, w tym przegród szklanych oraz w przypadku budynku „Wagner” starannego zaizolowania termicznego zbiornika ciepła, jako elementu mogącego powodować przegrzewanie wnętrza.
Powyższe rozwiązania przyczyniają się do spadku zużycia energii w trakcie użytkowania budynku.
Dr inż. arch. Janusz Marchwiński
Bibliografia:

1. Lőhnert G , SolarBau: Energy Efficiency through Lean Building Concept; (opracowanie Instytutu Fraunhofera), Freiburg 2000
2. Marchwiński J., Rola pasywnych i aktywnych rozwiązań słonecznych w kształtowaniu architektury budynków biurowych i biurowo-przemysłowych, praca doktorska – Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005;
3. Solar Energy Research Institute (informator Instytutu Fraunhofera we Freiburgu); Freiburg 2001;
4. Voss K., Toward Lean Buildings-Examples and Experience from a German Demonstration Program for Energy Efficiency and Solar Energy Use In Commercial Buildings;
5. Wagner R., Spieler A., Passive Solar Office Building: Results of the First Heating Period (opracowanie Uniwesytetu w Marburgu dot. budynku Wagner Solar Office”), 1999;
6. oficjalna strona internetowa programu SolarBau: www.solarbau.de

Źródło: