265
226
269

Uwarunkowania prawne energetyki odnawialnej

Streszczenie: Podano klasyfikację zasobów energii, dzieląc je na konwencjonalne i niekonwencjonalne, zaś z kolei w niekonwencjonalnych wydzielono zasoby odnawialne i nieodnawialne. Omówiono różnice między źródłami energii, a jej zasobami. Wskazano na ustawowe zapisy o energii odnawialnej, zwracając uwagę, że z ustawy Prawo energetyczne znikło pojęcie źródła energii niekonwencjonalnej.


1. Wprowadzenie
Aktualnie, w krajach europejskich, odnawialne źródła energii stają się istotnym składnikiem ich bilansów energetycznych, przyczyniając się w ten sposób do poprawy bezpieczeństwa energetycznego, szeroko rozumianej ochrony środowiska, a w tym i redukcji emisji gazów cieplarnianych, a także wspierania rozwoju gospodarczego i społecznego. W efekcie przyjęcia szeregu dokumentów politycznych i legislacyjnych, szczególnie w krajach Unii Europejskiej, energetyka odnawialna wstąpiła w okres dynamicznego rozwoju. W okres rozwoju wkroczyła również krajowa energetyka oparta na źródłach odnawialnych. Dlatego też również w naszym kraju pojawiło się szereg dokumentów z tego zakresu. Krótkiemu przeglądowi ważniejszych z nich poświęcony jest niniejszy tekst.
W niniejszym referacie przegląd różnych krajowych dokumentów dotyczących energetyki odnawialnej poprzedzony zostanie omówieniem ogólnej klasyfikacji zasobów energii. Podano także definicje źródeł i zasobów energii odnawialnej, wykazując różnice między tymi pojęciami. Następnie z żalem stwierdzono, że w wyniku ostatniej nowelizacji z prawa energetycznego znikło zgrabne pojęcie źródła energii niekonwencjonalnej, zastąpione mniej pojemnym określeniem - źródło energii odnawialnej.
2. Ogólna klasyfikacja zasobów energii
Na ogół wielu autorów w publikacjach z zakresu energetyki, prawie zgodnie, choć nie zawsze wskazując wszystkie możliwe zasoby, stwierdza, że do przetwarzania na energię elektryczną i/lub inne użyteczne postacie energii, znalazły dotąd zastosowanie następujące zasoby energii, np. ostatnio [1]:

• konwencjonalne:

- naturalne zasoby energetyczne (paliwa pierwotne: organiczne oraz jądrowe),
- uszlachetnione i przerobione naturalne nośniki energii (koks, brykiety, benzyny, oleje, mazut, gaz syntetyczny itp.),

• niekonwencjonalne (nazywane czasem alternatywnymi) zasoby energii odnawialnej:

- energia wód śródlądowych, pływów morza, a także energia maretermiczna oceanów,
- energia geotermiczna (energia zakumulowana we wnętrzu Ziemi), w tym i geotermalna,
- energia wiatru,
- energia słoneczna,
- energia biomasy i biopaliw,
niekonwencjonalne zasoby energii nieodnawialnej:
- wodór,
- hydraty metanu,
- energia reakcji chemicznych,
- energia magnetohydrodynamiczna, np. z kontrolowanych reakcji termojądrowych,
- energia geotermalna w postaci gejzerów,
- energia ze spalania odpadów (komunalnych i przemysłowych) oraz biogazu pochodzących z składowisk odpadów komunalnych oraz oczyszczalni ścieków, a także biogazu z przeróbki odpadów zwierzęcych,
- przemysłowa energia odpadowa (fizyczna i chemiczna).
Powyższe wyszczególnienie zasobów energii odnawialnej wymaga jeszcze drobnego uzupełnienia, mającego znaczenie zwłaszcza w technice chłodniczej i klimatyzacyjnej. Uzupełnienie to, odautorskie, obejmuje pewien specyficzny zasób energii otoczenia w postaci powietrza atmosferycznego, które w okresie zimowym może służyć jako naturalne źródło chłodu, a co znalazło zastosowanie w technice zwanej free cooling.

3. Ogólna charakterystyka zasobów i źródeł energii

Chociaż w wielu publikacjach pojęcia źródeł i zasobów energii, szczególnie niekonwencjonalnej, stosuje się zamiennie, to jednak, należy tu przypomnieć właściwe definicje określające te pojęcia.
Przez odnawialne zasoby energii (OZE), np. za [2], powinno się rozumieć złoża, pokłady, potencjał, które można użyć do produkcji energii i które w dostępnej człowiekowi skali czasowej nie ulegają wyczerpaniu. Do zasobów zatem zaliczymy przykładowo promieniowanie słoneczne, wiatr, wody rzek, biomasę.
Natomiast pojęcie odnawialnych źródeł energii (OŹE) obejmuje instalacje, w tym i urządzenia, które w procesie wytwarzania energii korzystają z zasobów odnawialnych. Przykładowo jako źródła energii można tu wymienić kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne, elektrownie wiatrowe, elektrownie wodne.
Bezdyskusyjnie przyjmuje się dzisiaj w energetyce, że wszystkie postacie energii odnawialnej pochodzą z trzech podstawowych źródeł: z energii promieniowania Słońca, energii wnętrza Ziemi (energia geotermiczna) oraz energii ruchów planetarnych (energia przypływów i odpływów mórz).
Energia promieniowania słonecznego jest w części przetwarzana na inne zasoby energii odnawialnej: w procesie fotosyntezy na biomasę, w cyklu hydrologicznym na energię wodną, na energię ruchów atmosfery oraz fal i prądów morskich.
Wykorzystanie komercyjne odnawialnych źródeł energii zależy od rodzaju takiego źródła. Największe przemysłowe możliwości ma już od dawna wykorzystywana energia wodna. Duże nadzieje są wiązane z energetyką słoneczną, a w niektórych krajach z energetyką geotermiczną. W przypadku energii wiatrowej opinie w różnych krajach są podzielone. W Polsce uważa się energetykę wiatrową za lokalne, niewielkie źródło energii. W krajach pozbawionych paliw kopalnych przywiązuje się dużą uwagę do wykorzystania biomasy. Energia maremotoryczna i maretermiczna ma obecnie ograniczone możliwości wykorzystania [3].
By można było źródło dokonujące konwersji określonego rodzaju energii zaklasyfikować do źródeł odnawialnych, musi ono w tym procesie wykorzystywać takie paliwo lub taki zasób, który jest odnawialny. Zatem, np. wg [2], źródło odnawialne powinno posiadać jedną z następujących własności:
- jego zasoby są uzupełniane nieustannie w naturalnych procesach przyrodniczych,
- można nim zarządzać w sposób, który zapewnia, iż zapasy jego zasobów nigdy się nie uszczuplą,
- posiada zasoby tak znaczne, że wyczerpanie ich przez ludzkość na obecnym poziomie rozwoju jest niemożliwe.
Istotną cechą definicji źródła odnawialnego powinien być także jak najmniejszy wpływ wywierany na otaczające środowisko.
Z kolei, w przeciwieństwie do odnawialnych zasobów, nieodnawialne zasoby energii istnieją w ograniczonych ilościach, nie mogą być użyte więcej niż jeden raz, bądź są uzupełniane w tak powolnym tempie, iż ich nowe złoża nie będą dostępne w skali czasowej człowieka.
Chociaż w energetyce, jako dyscyplinie naukowej, wyraźnie odróżnia się niekonwencjonalne źródła energii od odwracalnych źródeł energii, to jednak ustawodawca, ostatnio nowelizując Prawo energetyczne, zrezygnował z zapisu o niekonwencjonalnych źródłach, ograniczając się jedynie do pojęcia odnawialnego źródła energii.

4. Główne akty prawne dotyczące energii odnawialnej w Polsce

Zgodnie z zapisami w Konstytucji RP (art. 5) oraz w ustawie Prawo ochrony środowiska [4] władze państwowe kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju zobowiązane są do zapewnienia odpowiednich warunków życia obywateli, zapewniając ochronę środowiska. Konstytucja RP (art.74) ustala także, że ochrona środowiska jest obowiązkiem m. in. władz publicznych, które poprzez swoją politykę powinny zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Właściwa ochrona środowiska sprowadza się w potocznym rozumieniu tego słowa, najczęściej do takiego użytkowania zasobów energii, które nie powodują w konsekwencji zanieczyszczenia i degradacji środowiska. Ważne miejsce wśród tych zasobów znajdują zasoby odnawialne.
Wśród wielu aktów prawnych dotyczących tej problematyki do najważniejszych można zaliczyć:
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne z późniejszymi zmianami [5], a także główne przepisy wykonawcze tej do ustawy:
- Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 maja 2003 r. w sprawie zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii oraz energii wytwarzanej w skojarzeniu [6], obowiązujące od dnia 1 lipca 2003 r.,
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r w sprawie określenia dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o udzielenie koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i magazynowania, przesyłania i dystrybucji oraz obrotu paliwami i energią [7];
- Ustawa z dnia 2 października 2003 r. o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych [8], obowiązująca od 1 stycznia 2004 r., a także główne przepisy wykonawcze do tej ustawy:
- Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 stycznia 2004 r. w sprawie minimalnej ilości biokomponentów wprowadzonych do obrotu w paliwach ciekłych lub biopaliwach ciekłych w 2004 r. [9].
W trakcie prac legislacyjnych znajduje się ustawa o energii odnawialnej [10].
Pierwotny, z 1997 r., zapis ustawy Prawo energetyczne zawierał postanowienia, które były zgodne z nazewnictwem stosowanym w energetyce. Obok definicji odnawialnego źródła energii znalazł się zapis o niekonwencjonalnym źródle. Wszystkie istniejące źródła energii zakwalifikowano tam:
- do źródeł konwencjonalnych, czyli wykorzystujących organiczne paliwo kopalne, lub też
- do źródeł niekonwencjonalnych, wykorzystujących inne zasoby niż organiczne paliwa kopalne takie, jak paliwo nuklearne, zasoby odnawialne i zasoby nie ulegające biodegradacji.
Zatem źródła odnawialne zakwalifikowano wówczas do pojemniejszego zbioru niekonwencjonalnych źródeł.
Ostatnia nowelizacja (z lipca 2002 r.) ustawy Prawo energetyczne, obowiązująca od dnia 1 stycznia 2003 r., usunęła z podstawowych definicji i terminów tam podanych pojęcie niekonwencjonalnego źródła energii. Odtąd w myśl zapisu pkt. 20 art. 3 znowelizowanej ustawy [5], odnawialne źródło energii określono jako źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania wyłącznie energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych. A zatem zastosowano tutaj wskazanie określonych źródeł, tworząc ich zamknięty zbiór. W ten sposób ustawodawca raczej wyszczególnił określone źródła, niż je wyraźnie zdefiniował.
Jak można się domyślać, nowelizacja ta była podyktowana przede wszystkim dostosowaniem naszego prawa do Dyrektywy Parlamentu i Rady Europy 2001/77/EC z dn. 27.09.2001 r. w sprawie promocji energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach. Być może w nowelizacji przejawił się też brak zdecydowania, czy polityka energetyczna państwa ma wspierać źródła odnawialne, czy również i niekonwencjonalne. Wybierając określony zapis, ustawodawca nie widział potrzeb rozwoju innych źródeł energetyki niekonwencjonalnej, poza wskazanymi jako źródła odnawialne. Ostatnia nowelizacja doprowadziła zatem do sytuacji, w której nowowprowadzony przepis prawny nie jest aktualnie w pełni dopasowany do obecnych warunków i potrzeb.
Nowelizacja Prawa energetyczne spowodowała ukazanie się, obowiązującego od dnia 1 lipca 2003 r., Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 maja 2003 r. w sprawie zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii oraz energii wytwarzanej w skojarzeniu [6].
W przepisach ogólnych definiuje ono m. in. ważne pojęcia:
biomasa – substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także inne części odpadów, które ulegają biodegradacji,
biogaz - gaz pozyskiwany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów zwierzęcych lub roślinnych, oczyszczalni ścieków i składowisk odpadów,

skojarzone źródło energii
– jednostka wytwórcza wytwarzająca energię elektryczną i ciepło ze sprawnością przemiany energii chemicznej w energię elektryczną i ciepło łącznie co najmniej 70 %, obliczoną jako średnioroczna.
W przepisach ogólnych znalazło się również ważne stwierdzenie, że odnawialne i skojarzone źródła energii powinny posiadać parametry techniczne i technologiczne umożliwiające współpracę z siecią elektroenergetyczną lub ciepłowniczą, zgodne z parametrami energii elektrycznej lub nośnika ciepła przesyłanymi tymi sieciami.
W Rozporządzeniu [6] w osobnych rozdziałach potraktowano tematykę energii odnawialnej i skojarzonych źródeł energii.
Do energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii zaliczono, niezależnie od parametrów technicznych źródła, energię elektryczną lub ciepło pochodzące ze źródeł odnawialnych, w szczególności:
1) z elektrowni wodnych,
2) z elektrowni wiatrowych,
3) ze źródeł wytwarzających energię z biomasy,
4) ze źródeł wytwarzających energię z biogazu,
5) ze słonecznych ogniw fotowoltaicznych,
6) ze słonecznych kolektorów do produkcji ciepła,
7) ze źródeł geotermicznych.
Zatem zwraca uwagę, bardziej racjonalne niż w ustawie [5], potraktowanie odnawialnych źródeł energii, gdyż tym razem ich wyszczególnienie nie zamyka tej kategorii pojęciowej. Dzięki takiemu podejściu, do źródeł odnawialnych można np. zaliczyć (w odpowiedniej części) urządzenia wytwórcze zasilane paliwem mieszanym, czyli opartym na paliwie kopalnym i biomasie lub biogazie.
Dlatego też w rozdziale poświęconemu odnawialnym źródłom energii znalazł się zupełnie nowy zapis (obowiązujący dopiero od 1 lipca 2004 r.) dotyczący współspalania paliw kopalnych i biomasy lub biogazu. Przepis ten stanowi, że w przypadku wspólnego, w tej samej jednostce wytwórczej, spalania biomasy lub biogazu z innymi paliwami służącymi do wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła, do energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii zalicza się także część energii odpowiadającej procentowemu udziałowi energii chemicznej biomasy lub biogazu w całości energii chemicznej zużywanego paliwa do produkcji energii elektrycznej lub ciepła, obliczanej na podstawie rzeczywistych wartości opałowych tych paliw.
W rozdziale tym ponownie określono udział ilości energii elektrycznej zakupionej z odnawialnych źródeł energii lub wytworzonej we własnych źródłach energii odnawialnej i sprzedanej odbiorcom dokonującym zakupu energii elektrycznej na potrzeby własne, w wykonanej całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej przez dane przedsiębiorstwo energetyczne tym odbiorcom. Udział ten jest precyzyjnie i narastająco określony – na niezmienionym poziomie w stosunku do uchylonego, poprzednio obowiązującego poprzednika Rozporządzenia [6] - dla każdego kolejnego roku począwszy od 2003 r i wynosi nie mniej niż 2,65% w 2003 r. i przykładowo 2,85% (2004 r.), aż do 7,5% w 2010 r.
W rozdziale poświęconemu skojarzonym źródłom energii przypomniano istnienie ustawowego obowiązku zakupu energii elektrycznej wytworzonej w tych skojarzonych źródłach. Podano także sposób obliczania sprawności źródła wytwarzającego energię elektryczną i ciepło, gdyż dopiero odpowiednia wartość tej sprawności (70%) pozwala zakwalifikować określone źródło do źródeł skojarzonych.
Podobnie jak dla odnawialnych źródeł energii, tak i dla skojarzonych źródeł, określono udział ilości energii elektrycznej zakupionej z odnawialnych źródeł energii lub wytworzonej we własnych źródłach energii odnawialnej i sprzedanej odbiorcom dokonującym zakupu energii elektrycznej na potrzeby własne, w wykonanej całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej przez dane przedsiębiorstwo energetyczne tym odbiorcom. Udział ten jest precyzyjnie i narastająco określony dla każdego kolejnego roku począwszy od 2004 r i wynosi nie mniej niż 12,4% w 2004 r. i przykładowo 15,0% w 2005 r., aż do 16,0 % w 2010 r.
Poza wartościami rosnących udziałów jest też zapis, że cena zakupu ciepła ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych nie powinna spowodować w przedsiębiorstwie energetycznym w danym roku wzrostu cen i stawek opłat za ciepło dla odbiorców o więcej niż 1,25-krotności średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym, określonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”.
A zatem znowelizowana w ub. roku ustawa Prawo energetyczne uzyskała uaktualniony zapis podstawowego rozporządzenia wykonawczego.
Ustawa o biopaliwach i biokomponentach [8], obowiązująca od 1 stycznia 2004 r., reguluje zasady wytwarzania, magazynowania i obrotu biokomponentami stosowanymi w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych a także reguluje zasady wykorzystania surowców rolniczych do wytwarzania biokomponentów. Ustawa ta określa obowiązki i zasady odpowiedzialności podmiotów wprowadzających do obrotu biokomponenty. Wreszcie Ustawa stawia wymagania jakościowe dla biokomponentów oraz podaje zasady monitorowania rynku biokomponentów.
W Ustawie [12] zawarto szereg definicji podstawowych z omawianego zakresu.
Zdefiniowano więc m.in. następujące pojęcia:
- surowce rolnicze – rzepak, ziarno zbóż, kukurydzy, ziemniaki, buraki cukrowe lub ich części uprawiane i zbierane na użytkach rolnych, zawierające tłuszcze i węglowodany, przeznaczone do produkcji biokomponentów;
- produkty uboczne i odpady – melasa, odpady przemysłu spożywczego lub gastronomii zawierające węglowodany, tłuszcze roślinne albo zwierzęce oraz tłuszcze pochodzące z utylizacji zwierząt lub procesów oczyszczania ścieków przeznaczone do produkcji biokomponentów;
- biokomponenty – ester lub bioetanol, w tym bioetanol zawarty w eterze etylo-tert-butylowym lub eterze etylo-tert-amylowym oraz estry stanowiące samoistne paliwo silnikowe;
- ester – estry etylowe wyższych kwasów tłuszczowych otrzymane w procesie przetwarzania rzepaku albo produktów ubocznych i odpadów,
- bioetanol – odwodniony alkohol etylowy rolniczy produkowany z surowców rolniczych lub produktów ubocznych i odpadów;
- paliwa ciekłe – benzyny silnikowe stosowane w pojazdach wyposażonych w silniki z zapłonem iskrowym, zawierające w swoim składzie do 5 % bioetanolu oraz do 15 % eterów, samochodowe oleje napędowe zawierające do 5 % estrów, stosowane w pojazdach wyposażonych w silniki z zapłonem samoczynnym, spełniające wymagania jakościowe dla paliw ciekłych w odrębnych przepisach;
- biopaliwa ciekłe – estry stanowiące samoistne paliwa silnikowe, benzyny silnikowe zawierające w swoim składzie powyżej 5 % bioetanolu oraz powyżej 15 % eterów, olej napędowe zawierające powyżej 5 % biokomponentów, spełniające wymagania jakościowe dla paliw ciekłych w odrębnych przepisach.
Z Ustawą o biopaliwach i biokomponentach [8] związanych jest kilka przepisów wykonawczych, z których najważniejszy – Rozporządzenie Rady Ministrów [9] określa minimalną ilość biokomponentów, jaką ma obowiązek wprowadzić w 2004 r. do obrotu producent w paliwach ciekłych i biopaliwach. Ilość ta jest określona w ułamku objętościowym wyrażonym w procentach ogólnej ilości wprowadzanych do obrotu paliw ciekłych. Aktualnie od 1 kwietnia br. zawartość estru w oleju napędowym wynosi 0,11, gdy dla bioetanolu – procent ten wynosi 1,60 do dnia 30 września br., oraz 2,40 od dnia 1 października do 31 grudnia 2004 r.
Z kolei z inicjatywy poselskiej, głównie klubu Ligi Polskich Rodzin, wniesiono do Sejmu projekt ustawy o racjonalnym wykorzystaniu odnawialnych zasobów energii [10]. Określa on zasady wykorzystywania odnawialnych zasobów energii, dokumentowania zasobów tej energii przez właściwe organy gmin, powiatów i województw oraz udzielania przez państwo pomocy finansowej związanej z pozyskiwaniem energii ze źródeł odnawialnych. Projekt ten posługuje się pojęciem odnawialnych zasobów energii (OZE), odmiennie niż ustawa Prawo energetyczne, wskazująca odnawialne źródła energii. Projekt zalicza do odnawialnych zasobów następujące zasoby:
- energii geotermicznej zawartej w skałach, wodach i parach geotermalnych,
- energii słonecznej dostarczanej na Ziemię w postaci promieni cieplnych,
- energii wiatrowej dostarczanej w postaci ruchu powietrza,
- energii płynących wód,
- energii fal morskich,
- energii zawartej w biomasie.
Projekt „zobowiązuje samorządy gmin do stopniowego zastępowania energii cieplnej, elektrycznej, mechanicznej, pochodzącej z kopalin palnych energią czystą pochodzącą z zasobów odnawialnych istniejących na ich terenie, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju”. Wymaga sporządzania bilansów OZE dla każdego szczebla administracji państwowej i samorządowej. Choć ma tytułowe odniesienie do zasobów energii odnawialnej, to jednak rozpatruje wyłącznie problemy związane z zagospodarowaniem energii geotermalnej. Takie podejście do problematyki OZE spowodowało zajęcia przez Rząd RP zdecydowanego stanowiska.
Stanowisko rządowe do tego projektu, wyrażone w dn. 04.12.2002 r., wskazuje na zawarte w nim zasadnicze braki i niezgodności z innymi przepisami, podkreślając, że dokument ten nie powinien być przedmiotem dalszego postępowania legislacyjnego. Zwrócono uwagę na fakt, że odnawialne zasoby energii, które z natury są nieograniczone, szczególnie wobec braku podstaw i potrzeb życia gospodarczego nie powinny być normowane w drodze ustawy. Należałoby normowanie prawne raczej odnosić do promocji i zachęcenia przedsiębiorców do optymalnego wykorzystania takich zasobów. Stanowisko rządowe podkreśla, że wprowadzenie w projekcie zamkniętej listy postaci, w jakiej może być wykorzystana energia odnawialna, ogranicza wykorzystanie OŹE w innych postaciach, np. chłodu. Tutaj pojawiła się pewnego rodzaju niekonsekwencja. Takie same podejście, tzn. wyszczególnienie określonych źródeł, po ostatniej nowelizacji, późniejszej niż projekt poselski, jest zawarte w Prawie energetycznym.
Aktualnie trwają prace nad kolejną wersją projektu rządowego o energii odnawialnej.

5. Inne ważne dokumenty dotyczące energii odnawialnej w Polsce

Innymi dokumentami z tego zakresu są jeszcze:
- Rezolucja Sejmu RP z 8 lipca 1999 r. dotycząca rozwoju energetyki odnawialnej [11],
która spowodowała powstanie dokumentów rządowych
- Strategii Rozwoju Energetyki Odnawialnej [12],
- II Polityki ekologicznej państwa [13],
przyjętych przez Sejm w dniu 22.08. 2001 r.
Najważniejszym zapisem Strategii jest prezentacja jej celu. Celem strategicznym tego dokumentu jest zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 r. i do 14% w 2020 r. r w strukturze zużycia nośników pierwotnych.
W Strategii Rozwoju Energetyki Odnawialnej [12] określono stan wyjściowy przyjmując wg GUS-u, że w 1999 r. produkcja energii ze źródeł odnawialnych wyniosła 103,6 PJ, co stanowiło ponad 2,6 % w bilansie energetycznym Polski, zaś przy uwzględnieniu dużej energetyki wodnej, wskaźnik ten osiągnął 2,8 % (wobec 5,8 % w Unii Europejskiej). Struktura tego wskaźnika uwzględnia energię z biomasy (91,7 %), energię wodną (8,1 %) oraz pozostałych źródeł (0,2 %).
W bilansie energii odnawialnej dominuje tradycyjne użytkowanie biomasy w postaci odpadów drzewnych w wiejskich gospodarstwach domowych, ale i znalazły miejsce nowocześniejsze technologie wykorzystujące w ciepłowniach lokalnych, obok odpadów drzewnych także i słomę, zaś w elektrociepłowniach przemysłowych - wspólspalanie biomasy odpadowej z miałem węglowym. Liczącym się źródłem biopaliw ciekłych pozostawał bioetanol, którego udział w bilansie zużycia paliw ciekłych w 1999 r. wynosił 0,47 % (w UE 0,36 %). Stwierdzono, ze zarysował się szybki przyrost inwestycji w energetyce wiatrowej z 3,6 MW w 1999 r. do 28,2 MW w 2001 r. (osiągając 56,2 MW w 2002 r.), znaczący wzrost mocy zainstalowanej w kotłowniach na słomę i odpady drzewne, a także systematyczny przyrost mocy zainstalowanej w elektrociepłowniach na biogaz i w małej energetyce wodnej.
W zakresie promowania rozwoju energetyki odnawialnej szczegółowe cele ilościowe na kolejne lata wskazane są we wspomnianym Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Spraw socjalnych z dnia 30 maja 2003 r [6].
Nie są to zbyt wygórowane cele, w szczególności w porównaniu ze wspomnianą uprzednio Dyrektywą UE z 2001 r. o promocji energii ze źródeł odnawialnych, nakładającej na kraje członkowskie wspólny obowiązek, aby do 2010 r. udział energii zielonej w bilansie zużycia w UE wzrósł z aktualnych 13,9 % do 22 % w 2010 r.
W Strategii [12] oszacowano wielkość potencjału technicznego energii możliwego do pozyskania z odnawialnych źródeł energii w ciągu roku w Polsce
Z prac prognostycznych wykonanych przez polskich specjalistów (Założenia polityki energetycznej Polski do roku 2020) wynika, że w 2010 roku w Polsce udział energii odnawialnej w zużyciu energii pierwotnej będzie wynosił od 5,06% do 5,74% (odpowiednio 233,3 i 263,8 PJ) w zależności od przyjętego scenariusza makroekonomicznego. Odsetek ten jest około dwukrotnie niższy od zalecanego przez Unię Europejską, nie jest jednak możliwa pełna realizacja, ani wartościowo, ani terminowo, wskazanych zadań.
Przypomniano, że w "Założeniach Polityki Energetycznej Polski do roku 2020" przyjętych przez Rząd w lutym 2000 r., przyjmuje się, że całkowite zapotrzebowanie na energię w roku 2010, dla scenariusza odniesienia, wyniesie 4570 PJ. Przy wyżej założonym zapotrzebowaniu na energię w roku 2010, uzyskanie 7,5% udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii pierwotnej oznacza konieczność wyprodukowania w 2010 r. ok. 340 PJ energii ze źródeł odnawialnych, co oznacza zwiększenie w stosunku do roku 1999 zdolności produkcyjnych w sektorze energetyki odnawialnej o dodatkowe ok. 235 PJ. Uzyskanie ww. zdolności produkcyjnej oznacza konieczność zrealizowania w ciągu dziesięciu lat szeregu inwestycji z zakresu wykorzystania poszczególnych źródeł energii odnawialnej oraz odpowiedni wzrost nakładów inwestycyjnych.
W Strategii [12] rozpatrzono trzy charakterystyczne warianty rozwoju energetyki odnawialnej:
scenariusz 7,5% - zakładający udział energii elektrycznej produkowanej ze źródeł odnawialnych na poziomie 7,5% całkowitej produkcji energii elektrycznej w Polsce w roku 2010. Przyjęty udział energii elektrycznej w tym scenariuszu odpowiada założeniom projektu rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie zakupu energii elektrycznej i ciepła ze źródeł niekonwencjonalnych, w tym odnawialnych;
scenariusz 9% - zakładający udział energii elektrycznej produkowanej ze źródeł odnawialnych na poziomie 9% całkowitej produkcji energii elektrycznej w Polsce w roku 2010, pośredni pomiędzy założeniami projektu rozporządzenia Ministra Gospodarki, a projektem dyrektywy;

scenariusz 12,5%
- zakładający udział energii elektrycznej produkowanej ze źródeł odnawialnych na poziomie 12,5% całkowitej produkcji energii elektrycznej w Polsce w roku 2010. Przyjęty udział energii elektrycznej jest zgodny z wymogami Unii Europejskiej zawartymi w dyrektywie z dnia 27.09.2001 r. o promocji wykorzystania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. W dyrektywie zakłada się obligatoryjny 12,5% udział energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w całkowitym bilansie produkcji energii elektrycznej UE w roku 2010.
We wszystkich trzech scenariuszach został założony jednakowy udział energii geotermalnej i biopaliw ciekłych.
Oszacowano także niezbędne łączne nakłady finansowe dla realizacji określonych scenariuszy. Wynoszą one odpowiednio: 14,5, 15,3 oraz 19,1 mld. zł.
Omówiono także główne bariery utrudniające rozwój energetyki odnawialnej oraz wskazano działania mające na celu wsparcie rozwoju tej gałęzi gospodarki.
Z kolei sformułowania nowej Polityki ekologicznej państwa [13] stwarzają szansę na uzyskanie dalszej poprawy stanu środowiska i dobrych wskaźników w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi, a także uzyskania większych korzyści gospodarczych i społecznych z tytułu wykorzystania znaczących zasobów różnorodności biologicznej. Głównym celem tej nowej Polityki jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa polskiego w XXI w. oraz stworzenie podstaw do opracowania i realizacji strategii zrównoważonego rozwoju kraju.
Na podstawie dokumentu [13] opracowano Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010, przyjęty przez Radę Ministrów 10.12.2002 r. [14].
W rozdz.2. Programu wykonawczego, zatytułowanym Cele polityki ekologicznej w sferze racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych, zawarto fragment poświecony zmniejszeniu energochłonności gospodarki i wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Rozdział ten poświęcony jest realizacji postawionych celów średniookresowych, obniżeniu kosztów rozwoju energetyki odnawialnej, optymalnemu wykorzystaniu jej zasobów oraz tworzeniu rynku na stosowne technologie.
W Programie wykonawczym [14] sformułowano także szczególne zadania realizacyjne w zakresie rozwoju energetyki odnawialnej na najbliższe lata. Wśród nich znajduje się opracowanie i uchwalenie ustawy o rozwoju wykorzystania zasobów energii odnawialnych, przeprowadzenie kompleksowej inwentaryzacji, wraz z oceną funkcjonowania, instalacji wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych, wykonanie kompleksowej oceny zasobów energii odnawialnej i niezbędnej infrastruktury w ujęciu regionalnym, opracowanie i wdrażanie nowych i optymalnych kosztowo mechanizmów wparcia rozwoju energetyki odnawialnej, budowa instalacji wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych zgodnie z programami wykonawczymi.

Podsumowanie

Chociaż w dyscyplinie naukowej, jaką jest energetyka, posługujemy się pojęciami źródeł zarówno energii niekonwencjonalnej, jak i źródeł energii odnawialnej, przy czym pojęcie źródła energii odnawialnej mieści się w ogólniejszym, jaką stanowi źródło energii niekonwencjonalnej, to jednak, przy ostatniej nowelizacji Prawa energetycznego, przepisem obowiązującym od 1 stycznia 2003 r., zastąpiono pojęcie źródła energii niekonwencjonalnej odpowiednio odnawialnym. Ponadto w Prawie energetycznym zamieszczono zamknięty wykaz poszczególnych źródeł odnawialnych. Przykładowo można podać, że w tym wykazie nie zmieściła się nowa tendencja występująca w technice chłodniczej i klimatyzacyjnej, jaką jest tzw. free cooling, oparta na wykorzystaniu energii powietrza atmosferycznego w zimie do naturalnego chłodzenia. Jako główne uzasadnienie tej zmiany można uznać tendencję dopasowania prawa krajowego do stosownej Dyrektywy Parlamentu i Rady Europy w sprawie promocji energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach.
Przedstawiono i omówiono najważniejsze akty prawne i dokumenty związane z problematyką energetyki odnawialnej.
Piotr Kubski
pkubski@due.mech.pg.gda.pl

Bibliografia

[1] Furtak L., Stępień A., Szulc J.: Prawne podstawy i wybrane źródła
finansowania energetyki odnawialnej.
[Mat.:] XI Kraj. Konf, VI Forum Ciepłowników Polski, Międzyzdroje 2002,
s. 13-21.
[2] Karski L. Energetyka odnawialna w znowelizowanej ustawie.
Czysta Energia, z. 4, 2003, s. 8-9.
[3] Ziębik A., Szargut J.: Podstawy gospodarki energetycznej;
wyd. II popr. ; Wyd. Pol. Śląskiej, Gliwice 2002, skrypt 2032.
[4] Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001, nr 62. poz. 627).
[5] Ustawa Prawo energetyczne (Dz. U. 1997, nr 54, poz. 348),
z późniejszymi zmianami - ostatnia z 24 lipca 2002 r.
(Dz. U. 2002, nr 135, poz.1144).
[6] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 30 maja 2003 r. w sprawie zakresu obowiązku zakupu
energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii
oraz energii wytwarzanej w skojarzeniu (Dz. U. 2003, nr 104, poz.971).
[7] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r.
w sprawie określenia dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku
o udzielenie koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej
w zakresie wytwarzania i magazynowania, przesyłania i dystrybucji
oraz obrotu paliwami i energią (Dz. U. 2001, nr 66, poz. 666).
[8] Ustawa z dnia 2.10.2003 r o biokomponentach stosowanych w paliwach
i biopaliwach ciekłych ( Dz. U. 2003, nr 199, poz.1934).
[9] Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 stycznia 2004 r. w sprawie
minimalnej ilości biokomponentów wprowadzonych do obrotu
w paliwach ciekłych lub biopaliwach ciekłych w 2004 r.
[10] Poselski projekt ustawy o racjonalnym wykorzystaniu odnawialnych
zasobów energii (druk sejmowy nr 905 z dn. 23.05.2002 r.).
[11] Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie
wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych
(M.P. 1999, nr 25, poz. 365).
[12] Materiały Ministerstwa Środowiska:
Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej; http://www.mos.gov.pl/1materialy_informacyjne/raporty_opracowania/energetyka/
[13] Materiały Ministerstwa Środowiska:
II Polityka ekologicznej państwa
http://www.mos.gov.pl/1materialy_informacyjne/raporty_opracowania/pol_ekoII_nowy/1pep.html
[13] Materiały Ministerstwa Środowiska –
Program wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa
http://www.mos.gov.pl/1materialy_informacyjne/raporty_opracowania/II_pep.
pdf
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21.04.2004 r. sygn.akt K 33/03.
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Safjan - przewodniczący
Teresa Dębowska-Romanowska
Wiesław Johann - sprawozdawca
Ewa Łętowska
Janusz Niemcewicz,
protokolant: Grażyna Szałygo,
po rozpoznaniu, z udziałem wnioskodawcy oraz Sejmu i Prokuratora Generalnego, na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2004r., wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o zbadanie zgodności:
1) art. 12 ust. 1 i 6 oraz art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 199, poz. 1934) z art. 20 i art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji,
2) art. 12 ust. 1 i 6 ustawy powołanej w punkcie 1) z art. 31 Konstytucji i
3) art. 14 ust. 1 ustawy powołanej w punkcie 1) z art. 54 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz z art. 76 Konstytucji,
orzeka:
1. Art. 12 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 199, poz. 1934) jest niezgodny z art. 20 i art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz jest niezgodny z art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Art. 14 ust. 1 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 54 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 76 Konstytucji.
3. Art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 20 i art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Marek Safjan
Teresa Dębowska-Romanowska
Ewa Łętowska
Wiesław Johann
Janusz Niemcewicz

Komentarze

Wentylek

Jest jeszcze grupa zwolenników izolacji i zmiejszania potrzeb. Przy stosowaniu dobrej izolacji, rekuperatorów i kranów czujnikiem ruchu, domy takie zużywają 70-35 kWh/m2 w rok co czyni pompy ciepła czy kolektory słoneczne zupełnie zbędne.

T.Brzęczkowski

Skandynawowie zaczeli swoje domy izolować (k<0,15 i zawsze od srodka, podłoga,ściana dach + rekuperator) I zaprzestali zajmowania się pompami, kolektorami. Wyliczenia są dosyć proste, Zmiejszenie potrzeb cieplnych bydynku 4 czy 5 razy Przez izolację i wentylację jest tańsze i zdrowsze niż stosowanie pc czy kolektorów.

justyna(juta)

to jest gupie nigdy nie widziałam takiej porobanej strony bujaj sie deklu nie domyty

W celu poprawienia jakości naszych usług korzystamy z plików cookies. Zgodę możesz udzielić poprzez zamknięcie tego komunikatu. Jeśli nie wyrażasz zgody na przechowywanie na Twoim urządzeniu końcowym plików cookies konieczne jest dokonanie zmian w ustawieniach Twojej przeglądarki. Więcej informacji na temat plików cookies i ochrony danych osobowych znajdziesz w Polityce prywatności.