Rosną koszty walki z ociepleniem klimatu - wyjaśnienia Ministerstwa Środowiska do artykułu p. Zofii Jóźwiak

Wyjaśnienia Ministerstwa Środowiska do artykułu autorstwa p. Zofii Jóźwiak pt. „Rosną koszty walki z ociepleniem klimatu”, opublikowanego 12 lipca 2010 r. w dzienniku Rzeczpospolita.

Opisywane założenia do ustawy o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych nie nakładają zbyt wielu dodatkowych obowiązków na operatorów, niż te wynikające z rozporządzeń unijnych.

W ramach konsultacji międzyresortowych oraz uzgodnień społecznych do 2 lipca br. do Ministerstwa Środowiska napływały uwagi do projektu założeń do projektu ustawy o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych. Jest to wstępny etap prac legislacyjnych. Na podstawie otrzymanych uwag i informacji powstanie kolejna wersja projektu, która będzie przedmiotem prac rządu. Ocenianie projektu i jego ewentualnych konsekwencji na jego obecnym etapie jest przedwczesne. Warto jednak zwrócić uwagę na główny cel tej regulacji, mimo, że szczegółowe zapisy dotyczące sposobów jego osiągnięcia będą modyfikowane w toku prac.

Głównym celem ustawy o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych będzie ograniczenie emisji niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. Obowiązek ten wynika zarówno z przepisów prawa krajowego jak i europejskiego.

Fluorowane gazy cieplarniane są substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska ze względu na bardzo wysoki współczynnik ocieplenia globalnego (GWP), który jest od 140 razy do blisko 23 000 razy większy niż GWP dwutlenku węgla.

Polska jako państwo członkowskie Unii Europejskiej jest obowiązana do podejmowania określonych działań wynikających z prawa wspólnotowego w zakresie redukcji emisji fluorowanych gazów cieplarnianych.

Wprowadzenie nowych przepisów powinno spowodować pozytywny efekt dla ochrony środowiska poprzez ograniczenie emisji do atmosfery fluorowanych gazów cieplarnianych.

Główne propozycje krajowego projektu wynikają wprost z prawa unijnego. Założenia do projektu ustawy o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych mają na celu wykonanie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 842/2006 z 17 maja 2006 r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych oraz 10 rozporządzeń Komisji Europejskiej, będących przepisami wykonawczymi do wymienionego rozporządzenia, a także transpozycję do krajowego porządku prawnego postanowień art. 6 ust. 3 dyrektywy (WE) nr 2006/40 Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 maja 2006 r. dotyczącej emisji z systemów klimatyzacji w pojazdach silnikowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 70/156/EWG.

Bezpośrednie ograniczenia emisji fluorowanych gazów cieplarnianych mają następować, zgodnie z regulacjami wspólnotowymi, poprzez:

1) kontrolę szczelności urządzeń i systemów ochrony przeciwpożarowej;
2) odzysk fluorowanych gazów cieplarnianych z urządzeń, systemów ochrony przeciwpożarowej oraz gaśnic i systemów klimatyzacji samochodowej;
3) zakazy stosowania fluorowanych gazów cieplarnianych – art. 8 rozporządzenia (WE) 842/2006 (dotyczy tylko substancji SF6);
4) zakazy wprowadzania do obrotu produktów i urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane –Załącznik II do rozporządzenia (WE) 842/2006.

W związku z powyższym rozporządzenia unijne nakładają szereg obowiązków na podmioty prowadzące określoną działalność związaną z fluorowanymi gazami cieplarnianymi, w szczególności w zakresie kontroli wycieków, instalacji, konserwacji i serwisowania określonych urządzeń lub systemów, prowadzenia odzysku fluorowanych gazów cieplarnianych z określonych urządzeń lub systemów, wykorzystywania pojemników zawierających fluorowane gazy cieplarniane do celów transportu lub magazynowania.

Należy zauważyć, że nałożone na operatorów obowiązki np. prowadzenia dokumentacji urządzeń zawierających 3 kg lub więcej (a nie „powyżej 3 kg”) fluorowanych gazów cieplarnianych nakłada art. 3 ust 6 Rozporządzenia (WE) nr 842/2006 i nie jest to biurokratyczny przepis urzędników krajowych, lecz realizacja przepisów wynikający z prawa unijnego.

Podobna sytuacja jest w przypadku certyfikacji. Personel i podmioty wykonujący określone czynności w stosunku do urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła, jest zobowiązany na mocy rozporządzeń unijnych do posiadania odpowiedniego certyfikatu dla personelu i przedsiębiorców.

Certyfikacja personelu i przedsiębiorstw nie jest niczym nowym. Podobne przepisy (wymaganie posiadania świadectwa kwalifikacji) istnieją już w Polsce od 2004 roku, kiedy to weszła w życie ustawa o substancjach zubożających warstwę ozonową, które są wykorzystywane w większości w tych samych zastosowaniach, co fluorowane gazy cieplarniane.

Również opłaty za fluorowane gazy cieplarniane zaproponowane w założeniach są rozwiązaniem opartym na funkcjonujących już systemach.

Należy zauważyć, ze obecnie w przepisach polskich (Ustawa o SZWO z 2004 r.) funkcjonuje opłata za substancje zubożające warstwę ozonową, ale jest ona skonstruowana na innej zasadzie – płaci się za ilość substancji zubożających warstwę ozonową wprowadzoną na terytorium Polski, poza substancjami zubożającymi warstwę ozonową wprowadzonymi w produktach i urządzeniach.

System opłat proponowany w „Założeniach” zakłada, że opłata będzie ponoszona za stosowanie fluorowanych gazów cieplarnianych, a więc w przypadku wykorzystywania tych gazów do napełniania/dopełniania urządzeń i systemów, ale z wyłączeniem stosowania w produkcji produktów, urządzeń lub systemów. Takie wyłączenie jest uzasadnione, gdyż w przeciwnym wypadku uprzywilejowani w stosunku do krajowych producentów byliby przedsiębiorcy sprowadzający produkty i urządzenia do Polski.

Istotną częścią systemu opłat będzie możliwość zwrotu opłaty za część zastosowanej przez dany podmiot ilości fluorowanych gazów cieplarnianych odpowiadającą ilości fluorowanych gazów cieplarnianych odzyskanej przez ten podmiot i przekazanej w sposób odpowiednio udokumentowany do podmiotu, który posiada zezwolenie na składowanie lub unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych.

Odnośnie proponowanej stawki opłaty (0,01 zł/jednostkę GWP) zapisanej w projekcie, uważamy, ze jest ona właściwie ustalona i będzie stanowić mniejsze obciążenie dla przedsiębiorców niż ma to miejsce obecnie, gdyż w przypadku najczęściej stosowanego fluorowanego gazu cieplarnianego (HFC-134a), którego GWP wynosi 1300 opłata za stosowanie wyniosłaby 13 zł podczas gdy obecnie obowiązująca opłata za emisję (korzystanie ze środowiska) wynosi dla substancji HFC 25 zł, a więc dwukrotnie więcej. Problem w tym, ze obecnie stopień ściągalności tej opłaty jest niewielki, a stopień ściągalności opłaty za stosowanie byłby z pewnością wyższy dzięki możliwości konfrontacji wnoszonych opłat z danymi przekazywanymi w ramach tzw. ewidencji.

Opracowując założenia do ustawy o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych resort wziął pod uwagę fakt, że w najbliższej przyszłości niezbędna jest nowelizacja ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową (Dz. U. 2004 nr 121, poz. 1263, z późn. zm.). Z uwagi na fakt, iż substancje zubożające warstwę ozonową są wykorzystywane w większości w tych samych zastosowaniach, co fluorowane gazy cieplarniane, w ramach wspomnianej nowelizacji przepisy ustawy o substancjach zubażających warstwę ozonową powinny zostać zharmonizowane z przepisani projektowanej ustawy o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych.

Efektem tego będzie uporządkowanie regulacji dotyczących produktów i urządzeń funkcjonujących z wykorzystaniem obu grup substancji i ułatwienie ograniczania emisji tych substancji. Należy podkreślić, że środowiska reprezentujące sektory gospodarcze, w których są wykorzystywane substancje zubożające warstwę ozonową i fluorowane gazy cieplarniane, w szczególności sektor chłodnictwa i klimatyzacji, zdecydowanie nalegają na możliwie harmonizację przepisów krajowych w odniesieniu do obu tych rodzajów substancji.

Ponadto same organizacje branżowe opowiadają się za tym, aby także ruchome urządzenia chłodnicze, nie objęte w większości wypadków w projekcie założeń do ustawy, objęto przepisami ustawy w takim samym (pełnym) zakresie, jak sprzęt stacjonarny, co byłoby rozszerzeniem wymogów unijnych. Uważają oni iż, certyfikacja personelu i firm oraz obowiązek prowadzenia stosownej dokumentacji powinny obowiązywać także osoby i przedsiębiorstwa prowadzące działalność związaną z ruchomymi systemami chłodniczymi.

Przepisy z zakresu fluorowanych gazów cieplarnianych obowiązują w podobnej formie we wszystkich krajach Unii Europejskiej. W związku z dostosowawczym charakterem regulacji, projektowane zmiany nie nakładają na przedsiębiorców zbyt wielu dodatkowych obowiązków w odniesieniu do tych, które obecnie wynikają z prawa wspólnotowego w zakresie fluorowanych gazów cieplarnianych.

Należy zaznaczyć, że rozwiązania proponowane do uregulowania w ustawie, zostały zaproponowane z uwzględnieniem dokumentu przygotowanego przez Komisję Europejską, zatytułowanego „Wskazówki i interpretacje Komisji Europejskiej dotyczące niektórych problemów wynikających z rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 maja 2006r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych”, który zawiera wskazówki dla państw członkowskich odnośnie praktycznej interpretacji i wykonania na szczeblu krajowym przepisów rozporządzenia (WE) nr 842/2006 i rozporządzeń wykonawczych Komisji.

Biorąc to pod uwagę, dane zawarte w tekście artykułu, należy przedstawić istotne nieścisłości:

- „250 tys podmiotów będzie musiało prowadzić dokumentację urządzeń i dopilnować, aby były one regularnie serwisowane” - szacujemy, że będzie to ok. 250 tys urządzeń, natomiast liczba podmiotów będzie znacznie mniejsza, gdyż wiele podmiotów, np. supermarkety, centra handlowe i in. będą „operatorami” wielu urządzeń.

- „nowe uprawnienia będzie musiało zdobyć ok. 12 tys osób” – ta liczba też jest zawyżona, gdyż nawet przy przyjętym w artykule założeniu 2,5 tys firm serwisowych, które będą musiały uzyskać certyfikaty, liczba osób nie powinna przekroczyć 5- 6 tys ze względu na to, że wiele firm serwisowych to firmy jednoosobowe.

- w Założeniach nie ma zapisu mówiącego wprost o przejmowaniu przez firmę serwisową od operatora odpowiedzialności za instalację przy podpisywaniu umowy. Jest jedynie zapis mówiący o tym, ze operator MOŻE zlecić osobie trzeciej, w formie pisemnej umowy zlecenia, sprawowanie kontroli nad technicznym działaniem urządzenia lub systemu ochrony przeciwpożarowej i że w takim przypadku odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków operatora przenosi się na tę osobę trzecią, co wynika bezpośrednio ze wskazówek Komisji Europejskiej.

Ponadto nawiązując do artykułu „Co zagraża warstwie ozonowej” należy wyjaśnić ponadto nieprawidłowe informacje:

- protokół z Kioto nie może „nakazywać wycofania HCFC-22 z urządzeń chłodniczych i klimatyzatorów”, gdyż (1) substancje HCFC nie są objęte Protokołem z Kioto (nie znajdują się na liście gazów cieplarnianych objętych Protokołem z Kioto) (2) Protokół z Kioto nie nakazuje wycofywania żadnej z substancji znajdujących się na liście gazów cieplarnianych lecz jedynie ustala poziomy redukcji emisji tych substancji;

- od 1 stycznia br. w krajach Unii zabroniona jest sprzedaż czynnika HCFC-22 z przeznaczeniem do serwisowania urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych, ale zakaz ten nie dotyczy czynnika, który został odzyskany i następnie zregenerowany, zgodnie z definicją regeneracji zawartą w Rozporządzeniu (WE)1005/2009.

Źródło: Ministerstwo Środowiska